تب مالت علائم و درمان آن
تعریف بیماری :
مورد مظنون :
وجود علائم کلینیکی سازگار با تب مالت همراه با ارتباط اپیدمیوژیک با موارد حیوان مشکوک یا قطعی مبتلابه بروسلوز یا فرآورده‌های آلوده حیوانی
مورد محتمل :
مورد مظنونی که آزمایش رایت آن دارای تیتر مساوی یا بیشتر از ۸۰/۱ باشد .
مورد قطعی :
مورد مظنون یا محتملی که با معیار تشخیص‌های قطعی آزمایشگاهی همراه باشد .
اهمیت بیماری
در انسان نشان‌دهنده گسترش بیماری در حیوانات
قابلیت انتقال بین انسان و حیوان
عفونت‌های انسانی ناشی از بیماری همیشه بیشتر از موارد مبتلا
بیماری در تمامی سنین وجود دارد ولی وفور آن در سنین ۳۰-۲۰ سالگی می‌باشد
بیماری در هر دو جنس دیده می‌شود
بیماری را نمی‌توان انحصاراً یک بیماری شغلی محسوب نمود . ولی شغل به‌عنوان یک عامل خطر در ابتلا به بیماری است
در تمام فصول وجود دارد اما در بهار و تابستان بیشتر دیده می‌شود .
بیماری در منطقه روستایی بیشتر از منطقه شهری دیده می‌شود . ( ۸۰ به ۲۰ )
عامل بیماری
۱ – بروسلا ملی تنسیس(دارای ۳ بیوتیپ) در بز و گوسفند
۲ – بروسلا آبورتوس(۷ بیوتیپ) در گاو
۳ – بروسلا سوئیس(۵ بیوتیپ) در خوک
۴ – بروسلا کنیس درسگها
نوع غالب بروسلا در ایران ، بروسلا ملی تنسیس می باشد . ( مهاجم‌ترین و بیماری‌زاترین )
راه‌های سرایت بیماری
۱ – تماس مستقیم
از راه ملتحمه چشم، از طریق تماس خراش‌ها و جراحات پوست با ترشحات ، مواد دفعی ، و یا بافت‌های حیوانات آلوده یا اشیاء آغشته به ترشحات عفونی
۲ – مصرف مواد حاوی باکتری بروسلا
شیر خام فرآورده‌های لبنی آلوده
۳ – انتقال تنفسی
از طریق استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل و اسطبل و آزمایشگاه
۴ – انتقال انسان به انسان بسیار نادر است .
تلقیح مصنوعی ، واکسیناسیون و نمونه‌برداری از خون در برنامه‌های خون‌گیری
دوره کمون
بین ۱ تا ۳ هفته
گاهی بین ۶ تا ۱۷ ماه
علائم بیماری
بیماری به‌صورت حاد شروع‌شده و با تب مداوم یا منظم با دوره متناوب،تعریق فراوان بخصوص در شب ،خستگی ، بی‌اشتهایی و کاهش وزن ، سردرد، درد عضلانی و درد عمومی بدن
نوع حاد: لرز ناگهانی،درد عمومی بدن، تعریق شدید، بی‌اشتهایی ،ضعف و سستی
نوع تحت حاد: اغلب اوقات حالت تب‌دار اولیه وجود ندارد ، آغاز بی‌سروصدا ، ضعف و خستگی
نوع مزمن: بعد از یک دوره تب‌دار برای سال‌ها باقی می‌ماند.
نوع لوکالیزه ( موضعی ) : این بیماری می‌تواند در اعضاء مختلف بدن ایجاد عفونت موضعی نماید . شایع‌ترین اعضاء استخوان‌ها ، مفاصل ، سیستم عصبی مرکزی ، قلب ، ریه ، طحال ، بیضه‌ها ، کبد ، کیسه صفرا ، کلیه‌ها ، پروستات و پوست
عوامل مؤثر بر کاهش بروز و شیوع تب مالت در انسان
- حرارت جوش (استریلیزاسیون ) به مدت یک دقیقه و یا پاستوریزاسیون ( ۶۸ درجه سانتی‌گراد ) به مدت ۱۵ دقیقه میکروکوکوس ملی تنسیس ، در شیر آلوده را نابود می‌کند(برای اطمینان بیشتر شیر را به مدت ۵ دقیقه در حرارت جوش قرار دهید)
- رابطه مستقیمی بین شیوع بروسلور در حیوانات اهلی و بروز عفونت انسانس وجود دارد ، در بررسی‌های اپیدمیولوژیک نشان داده‌شده که در این رابطه حداقل سه فاکتور ذیل مؤثر می‌باشد :
روش‌های پرورش دام
استانداردهای بهداشتی
عادات مصرف غذایی
ادامه
بقای بروسلوز در فرآورده‌های غذایی بستگی به نوع ماده غذایی ، میزان رطوبت ، حرارت ، تغییراتph ، عمل بیولوژیکی دیگر باکتری‌های موجود و مدت‌زمان نگهداری فرآورده دارد .
در شیر با حرارت صفر درجه تا ۱۸ ماه
در شیر با حرارت ۳۷-۲۵ درجه تا ۲۴ ماه
در شیر با حرارت ۳۸ درجه کمتر از ۹ ساعت
در خامه با حرارت ۴ درجه ۶-۴ هفته
در بستنی با حرارت صفر درجه ۳۰ روز
در کره با حرارت ۸ درجه ۱۴۲ روز
در انواع پنیر نمک‌زده ۷۵ تا ۱۰۰ روز
تشخیص آزمایشگاهی
۱ – جدا کردن عامل (گونه‌های بروسلا ) از نمونه‌های بالینی در محیط کشت
۲– تیتر آگلوتیناسیون بروسلا(۱/۸۰ ≤ STAT یا آزمایش سروآگلوتیناسیون ) در یک یا چند نمونه ازسرمی که بعد از شروع علائم تهیه‌شده باشد ، یا افزایش چهار برابر و یا بیشتر تیتراگلوتیناسیون بروسلا به فاصله ۲ هفته بعد از آزمایش اولیه
۳– آزمایش ۱/۴۰ ≤ ۲ME ( 2 مرکاپتواتانول )
۴ – آزمایش کومبس رایت (coombs wright ) بافاصله ۳ رقت بالاتر از رایت انجام‌شده. بارایت۸۰/۱ باشد، کومبس رایت ۴۰/۱ به‌عنوان مثبت تلقی می‌شود.
موارد۱-۳ -۴به‌عنوان تشخیص قطعی تلقی می‌شود.
تفسیر نتایج آزمایش‌ها
تیتر رایت مساوی یا بیشتر از ۱/۸۰ یعنی
- بیماری حاد
- بیماری مزمن
- مثبت کاذب ناشی از واکنش متقاطع بین بروسلا و سایر ارگانیسم ها
تفکیک سه حالت فوق از آزمایش ۲ME استفاده می‌شود .
الف . تیتر مساوی و بیشتر از۱/۴۰ معرف بیماری فعال
ب . تیتر کمتر از ۱/۴۰ معمولاً بیماری فعال نیست
تیتر رایت کمتر از ۱/۸۰
- عدم وجود بیماری
- احتمال وجود آنتی‌بادی بلوکان نیاز به آزمایش کومبس رایت
تیتر کومبس رایت ۳ برابر بالاتر به‌عنوان بیماری فعال
و تیتر کومبس رایت با رقت کمتر از ۳ برابر رایت معمولاً بیماری فعال نیست.
- در صورت عدم وجود کومبس رایت از دو آزمایش رایت متوالی به فاصله دو هفته استفاده می‌شود که درافزایش ۴ برابر و بیشتر بیماری فعال است .
در مناطق روستایی به‌عنوان بیماری شغلی تصمیم با پزشک
درمان
بزرگ‌سالان
۱-روزانه ۹۰۰ – ۶۰۰ میلی‌گرم ریفامپیسین دوز واحد یا منقسم۱۲-۸ ساعت به‌اضافه داکسی سیکلین۱۰۰ میلی‌گرم ۲ بار در روز برای حداقل ۸ هفته
۲ – داکسی سایکلین با همان مقدار یا تتراسیکلین( ۵۰۰ میلی‌گرم) هر۶ ساعت برای ۸ هفته به همراه جنتامایسین( ۳ – ۵ میلی‌گرم به ازاء هر کیلوگرم) روزانه عضلانی یا استرپتومایسین (۱ گرم عضلانی ) برای دو هفته
۳ – ریفامپیسین با همان مقدار به همراه کوتریموکسازول بالغین (۲۶ قرص در ۲ یا ۳ دوز منقسم) به مدت حداقل ۸ هفته
درمان اطفال
۱ – ریفامپیسین ۲۰-۱۰ میلی‌گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن (درهرقطره ریفامپیسین اطفال ۵ میلی‌گرم ) صبح ناشتا به اضافه کوتریموکسازول ۸ میلی‌گرم تری متوپریم برای هر کیلوگرم وزن بدن منقسم در دو مقدار، صبح وعصربه مدت حداقل ۸ هفته
۲ – ترکیب کوتریموکسازول به همراه جنتامایسین
درمان در زنان باردار
درمان شبیه افراد بزرگ‌سال و با ترکیب کوتریموکسازول +ریفامپیسین است .
در ماه اول و آخر بارداری از ریفامپیسین به‌تنهایی تجویز می‌شود
درمان زنان شیرده
در ۴ هفته اول از تجویز کوتریموکسازول باید خودداری شود و در سایر ماه‌های شیردهی درمان‌های استاندارد بلامانع است .
توصیه‌ها
– درمان تک دارویی به‌جز ماه اول و آخر حاملگی توصیه نمی‌شود.
– حداقل دوره درمان ۸ هفته
– ریفامپین باعث بی‌اثر شدن قرص‌های کنتراسپتیو می‌شود.
– نتیجه درمان : بررسی آزمایشگاهی به‌اضافه علائم بالینی و خصوصاً تیتر ۲ME در میزان پاسخ به درمان تعیین‌کننده است.
وظایف و فعالیت‌های سطح شهرستان
هماهنگی بین بخشی
آموزش
- آموزش کارکنان بهداشتی و دامپزشکی
- آموزش جامعه
مراقبت بیماری
- جمع‌آوری اطلاعات
- فراهم کردن امکانات آزمایشات
- تکمیل فرم اطلاعات اپیدمیولوژیک
- تکمیل فرم پرتال مرکز مدیریت بیماری‌ها
- اعلام موارد مبتلا و مکان‌های آلوده از طریق مرکز بهداشت به دامپزشکی
- تهیه و تدوین برنامه عملیاتی
وظایف مراکز محیطی
- نظارت و. اجرای برنامه مبارزه با تب مالت
- آموزش مردم
- نظارت بر کار بهورز
- در صورت انتقال محلی باشد گزارش به مرکز بهداشت تا با هماهنگی دامپزشکی منبع عفونت شناسایی شود
- درصورتی‌که مورد وارده است اعلام به مرکز بهداشت محل زندگی فرد بیمار
- بررسی اپیدمیولوژیک بیماری در منطقه
- گزارش ماهیانه موارد بیماری به مرکز بهداشت شهرستان
منبع سایت زندگی سالم
