معده یک اندام توخالی در قسمت فوقانی شکم و بخشی از سیستم گوارشی است که مواد غذایی خورده شده را به‌صورت خمیر درمی‌آورد. سرطان معده عبارت است از رشد خارج از کنترل سلول‌های بدخیم در معده. سرطان معده اولین علت مرگ ناشی از سرطان در مردان محسوب می‌شود. تحقیقات نشان داده است که احتمال ابتلا به سرطان معده در افراد دارای عوامل خطرزای خاص، بیشتر از دیگران است. عامل خطر چیزی است که می‌تواند احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش دهد.
عوامل خطرزا
- رژیم غذایی : مطالعات نشان می‌دهد افرادی که رژیم غذایی‌شان پر از غذاهای دودی، شور یا ترشی – انداخته‌شده- باشد، ممکن است در معرفی خطر ابتلا به سرطان معده باشند از سوی دیگر خوردن میوه‌ها و سبزی‌های تازه اثر محافظی در برابر این بیماری دارند.
- کمبود فعالیت بدنی ممکن است از عوامل خطرزای سرطان معده است.
- چاقی می‌تواند سبب افزایش سرطان فوقانی معده شود.
- عفونت هلیکوباکترپیلوری : اچ.پیلوری نوعی باکتری است که عموماً در لایه داخلی معده ( غشای مخاطی) زندگی می‌کند. عفونت اچ.پیلوری خطر التهاب معده و زخم معده و همچنین خطر سرطان معده را افزایش می‌دهد اما تنها تعداد کمی از کسانی که دارای عفونت هستند به سرطان معده مبتلا می‌شوند.
- کشیدن سیگار: احتمال ابتلای سیگاری‌ها به سرطان معده بیشتر از کسانی است که سیگار نمی‌کشند.
- التهاب مزمن معده (گاستریت) : افراد مبتلا به وضعیت‌هایی هستند که موجب التهاب مزمن معده می‌شوند.
- افرادی که قبلاً قسمتی از معده آن‌ها در عمل جراحی برداشته‌شده است نیز ممکن است دچار التهاب مزمن معده و افزایش خطر ابتلا به سرطان معده شوند.
- سابقه خانوادگی : داشتن پدر ، مادر ، خواهر یا برادری که مبتلابه سرطان معده بوده نیز خطر ابتلا را اندکی افزایش می‌دهد. درصورتی‌که چندین نفر از خویشاوندان نزدیک مبتلا باشند خطر بیشتر است.
- متاپلازی روده‌ای (وضعیتی که در آن سلول‌های تشکیل‌دهنده روده جایگزین ساختار معده می‌شوند.)
- مرد یا مسن بودن
- کم‌خونی پرنیسیوز
علائم هشداردهنده
در مراحل اولیه سرطان معده، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- سوءهاضمه و ناراحتی معده
- احساس پری پس از خوردن غذا
- دل‌آشوبه ملایم
- بی‌اشتهایی
- سوزش معده
در مراحل پیشرفته‌تر سرطان معده، علائم زیر ممکن است ایجاد شوند:
- وجود خون در استفراغ
- حالت تهوع
- کاهش وزن به دلایل نامعلوم
- درد معده
- زردی (زردی چشم و پوست)
- آسیت (تولید مایع شکم)
- دشواری در بلع غذا
تشخیص
می‌توان از آزمایش‌ها و روش‌های زیر استفاده نمود
- بررسی شیمیایی خون
- شمارش کامل خون (CBC) : روندی که در آن نمونه‌ای از خون‌گرفته شده را برای مورد زیر بررسی می‌کنند:
- شمارش گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها
- میزان هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را حمل می‌کند) در گلبول‌های قرمز.
- نسبت گلبول‌های قرمز در نمونه موردنظر
- آندوسکوپی فوقانی
- بلع محلول باریوم
- نمونه‌برداری (بیوبسی)
- سی‌تی‌اسکن (CT Scan)
پیشگیری
- عدم استفاده بیش‌ازحد نمک
- استفاده از میوه و سبزی‌های تازه
- خوردن غذاهای حاوی بتاکاروتن و ویتامین C
- نگهداری صحیح مواد غذایی در یخچال و پرهیز از مصرف غذاهای مانده.
- داشتن وزن مناسب
- اجتناب از استعمال دخانیات
نکاتی برای شیوه زندگی سالم در جهت پیشگیری از سرطان
- کنترل وزن در محدوده BMI طبیعی (BMI یا شاخص توده بدنی ، مقیاسی برای اندازه‌گیری میزان تناسب وزن نسبت به قد فرد است)
- جلوگیری از چاقی مرکزی
- فعالیت بدنی روزانه حداقل ۵ روز در هفته و به مدت ۳۰ دقیقه
- به‌جز مصرف ویتامین D ، شواهدی مبنی بر مفید بودن استفاده از مکمل‌ها در پیشگیری از سرطان وجود ندارد باوجود شواهدی در اثربخشی ویتامین دی ، حتماً قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
غربالگری
- آندوسکوپی فوقانی به‌عنوان آزمایش غربالگری برای کشف زودهنگام سرطان معده موردتوجه قرارگرفته است
- آندوسکوپی فوقانی برای مشاهده درون مری ، معده و اثنی عشر استفاده می‌شود.
- آندسکوپ از طریق دهان و گلو به درون مری و معده فرستاده می‌شود.
- ممکن است از آندوسکوپی برای برداشتن نمونه بافتی نیز استفاده شود.