عوامل خطر ساز ناباروری در مردان شامل چه مواردی است؟
- ناهنجاری های مادرزادی دستگاه تناسلی (مانند عدل نزول بیضه ها ) و بیماری های ژنتیک که باعث تشکیل ناقص سلول های اولیه اسپرم ساز می شوند.
- واریکوسل ( واریس شدید بیضه که منجر به گرمای بیش از حد اطراف بیضه ها و نتیجتا تولید اسپرم های با شکل و عملکرد غیر طبیعی می شود).
- عفونت های دستگاه تناسلی منتقل شونده از طریق تماس با فرد آلوده.
- ضربه شدید به بیضه که منجر به التهاب و از بین رفتن بافت می شود.
- فاکتورهای شغلی مانند نشستن طولانی ( نظیر رانندگی مداوم)، کار در محیط های گرم ( نزدیک تنور و کوره ) کار با مواد شیمیایی ( نقاشی صنعتی و رنگ کاری) جوشکاری، کار با اسید.
علت شیوع ناباروری در جوامع امروزی چیست؟
- بالا رفتن سن ازدواج و بنابراین سپری شدن دوران طلائی باروری در خانم ها که به طور متوسط بین ۲۰ تا ۳۰ سال است.
- اشتغال و تحصیلات عالی زنان که معمولا با افزایش دوران پیشگیری از بارداری همراه است.
- دستیابی به خدمات تنظیم خانواده و محدود شدن تعداد افراد خانواده.
- افزایش شیوع عوامل محیطی و بیماریهایی که عوامل خطر ناباروری محسوب می شوند.
چند درصد از افراد جامعه دچار ناباروری هستند؟
گرچه آمار دقیق در جوامع مختلف اندکی متفاوت است ولی به طور کلی ۱۰ تا ۱۵ درصد زوج ها مبتلا به ناباروری هستند.
چه نکاتی در ارزیابی زوج نابارو بسیار اهمیت دارند؟
مانند هر بیماری دیگری، ناباروری هم ناشی از عوامل خطرسازی است که پیشگیری از آنها می تواند احتمال ابتلا و در نتیجه نیاز به درمان را کاهش دهد. بنابراین شناسایی و اصلاح علل خاص و ارزیابی و درمان مناسب، مهمترین اصل است. همچنین اطلاع رسانی و آگاه سازی دقیق افراد جامعه و از میان بردن اطلاعات نادرستی که به طور شایع از دوستان و بعضا رسانه ها دریافت می کنند یکی از مهمترین گامهای پیشگیری خواهد بود. از آنجا که احساس ناتوانی در صاحب فرزند شدن می تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس زوج و افزایش فشار روانی بر آنها و حتی خانواده دو طرف شود، حمایت روانی طی دوره تشخیص و درمان بسیار مهم است.
چه عواملی می تواند باعث ناباروری شود؟
به طور کلی ۱۰ درصد علل ناباروری هنوز ناشناخته است یعنی علیرغم طبیعی بودن نتیجه معاینات فیزیکی و تست های آزمایشگاهی، باز هم بارداری صورت نمی گیرد (البته این امر به دلیل محدودیت توانایی ابزار های تشخیصی تا به امروز است و قطعا هر سال با پیشرفت علم، از درصد علل ناشناخته کاسته خواهد شد.) از ۹۰ درصد علل ناباروری، ۶۰ تا ۷۰ درصد مربوط به فاکتورهای زن ( اختلال تخمک گذاری، اختلال عملکرد رحم، لوله های رحمی و دهانه رحم) و ۳۰ تا ۴۰ درصد مربوط به فاکتورهای مرد ( اختلالات مربوط به تعداد، حرکت، شکل و قدرت لقاح اسپرم) هست.
عوامل خطر ناباروری در زنان شامل چه مواردی است؟
- اختلال در تخمک گذاری به دلیل بیماری تخمدان پلی کیستیک که به تنبلی تخمدان معروف است خود حاصل ترکیبی از فاکتورهای ژنتیک و علل محیطی است.
- کاهش ذخیره تخمدان به دلیل سن بالاتر از ۳۵ سال، سابقه جراحی روی تخمدان ها، شیمی درمانی و پرتو درمانی، سابقه یائسگی زودرس در فامیل درجه ۱ و۲، بیماریهای عفونی و ژنتیکی همراه با کاهش بافت و ذخیره تخمدانی.
- اختلال عملکرد لوله های رحمی ناشی از عفونت های شدید دستگاه تناسلی، اندومتریوز، بستن لوله های رحمی، جراحی های لگنی.
- بیماریهای رحم ( میوم های رحمی و یا نقایص مادرزادی اندازه و شکل رحم).
- بیماریهای گردن رحم (سیرویکس) مانند عفونت های شدید.
- اختلالات هورمونی ( خصوصا بیماریهای تیروئید و دیابت) و اختلالات سیستم ایمنی ( که مانع لانه گزینی و رشد جنین در داخل رحم می شوند).
- مصرف دخانیات، آلودگی های محیطی ( تماس با سموم دفع آفات نباتی و کودهای شیمایی از طریق مصرف میوه و سبزی های غیر ارگانیک و تماس با مواد نگهدارنده در انواع لوازم آرایشی و مواد غذایی با ماندگاری طولانی)
- تومورهای دستگاه تناسلی.
نکاتی که زوجهای جوان حتما باید قبل از تصمیم به پیشگیری از بارداری رعایت کنند عبارتند از:
اولا باید از سلامت باروری خود اطمینان حاصل کنند که این کار از طریق انجام آزمایش بررسی اسپرم برای آقایان و معاینه اولیه رحم و تخمدان ها و انجام آزمایش خون از نظر بیماری های بی علامت غدد درونریز برای بانوان انجام می شود. همچنین با مشاوره قبل از ازدواج یا قبل از بارداری بایستی وجود عوامل خطرساز ناباروری نیز بررسی شود.