بیش فعالی یا ADHD یکی از رایجترین اختلالات رشدی عصبی در دوران کودکی است. این اختلال معمولا ابتدا در کودکی تشخیص داده شده و اغلب تا بزرگسالی ادامه میابد. افرادی که به این اختلال دچار هستند در توجه کردن و کنترل رفتار خوددچار مشکل هستند(ممکن است بدون فکر کردن به نتایج کاری کنند) و یا بسیار فعال میباشند. در ادامه با وبسایت زندگی سالم برای بررسی این بیماری همراه باشید.
علایم و نشانه ها
کودک مبتلا به ADHD میتواند دارای علایم زیر باشد:
- زیاد خیال پردازی کردن
- فراموش کردن یا گم کردن اشیا
- بی قراری
- زیاد صحبت کردن
- بی دقتی یا خطرپذیری بی مورد
- دشواری در مقاومت کردن برابر وسوسه ها
- مشکل در رعایت کردن نوبت
- مشکل در ارتباط برقرار کردن موثر با دیگران
علایم ممکن است ادامه پیدا کرده یا تشدید شوند و میتواند شامل مشکل در مدرسه، خانه و یا ارتباط با دوستان باشد.
انواع بیش فعالی
سه شکل متفاوت از این بیماری وجود دارد که با توجه به علایم غالب نوع ان مشخص میشود:
- تظاهر غالب بی توجهی: برای فرد دشوار است که کارهای خود را تنظیم کرده یا به اتمام برساند، به جزییات توجه کند، یا دستورالعمل ها و مکالمات را دنبال کند. حواس شخص به اسانی پرت شده یا جزییات و کارهای روزانه را فراموش میکند.
- تظاهر غالب بیش فعالی: فرد بی قرار و پرصحبت است و نشستن به مدت طولانی برایش دشوار است (برای مثال هنگام غذا خوردن یا هنگام انجام تکالیف). کودکان کم سن و سال تر ممکن است بدوند، بپرند یا بطور مداوم از چیزی بالا روند. این افراد احساس بی قراری میکنند و چون بدون عاقبت اندیشی عمل میکنند دچار مشکل میشوند. شخصی که بدون فکر و عاقبت اندیشی عمل میکند ممکن است به کرات صحبت دیگران را قطع کند، اشیا را از دست دیگران برباید، یا در زمانی نامناسب صحبت کند. برای این افراد دشوار است که منتظر نوبت خود باشند یا دستورالعمل ها را دنبال کنند. چنین فردی با احتمال بیشتری دچار تصادفات و سوانح میشود.
- تظاهرات ترکیبی: علایم گفته شد در دو مورد قبل بطور مساوی در اشخاص بروز میکند.
بخاطر اینکه علایم میتوانند در طول زمان تغییر کنند، تظاهرات هم ممکن است با گذر زمان متفاوت باشند.
دلایل ADHD:
دانشمندان دلایل و عوامل خطر را به قصد یافتن راه های بهتر برای کنترل و کاهش شانس ابتلا به ADHD مطالعه میکنند، با این حال این موارد هنوز ناشناخته اند اما مطالعات اخیر نشان داده اند که ژنتیک نقش مهمی در این بیماری دارد. طبق مطالعات بر روی دوقلوها، این بیماری با ژن ها ارتباط دارد.
علاوه بر ژنتیک، سایر دلایل و عوامل خطر این بیماری عبارتند از:
- اسیب مغزی
- مواجه با عوامل محیطی مثل سرب در طول بارداری یا در سنین جوانی
- استفاده از الکل و تنباکو در طول بارداری
- زایمان زودرس
- وزن پایین هنگام زایمان
تحقیقات از تصور محبوبی که بیان میکند این بیماری بخاطر خوردن زیاد شکر، تماشای بیش از حد تلویزیون، مراقبت والدین، یا فاکتورهای محیطی و اجتماعی مثل فقر و مشکلات خانوادگی ناشی میشود پشتیبانی نمیکند. البته موارد زیادی از جمله مسایل ذکر شده ممکن است علایم را وخیم تر کنند، بخصوص در افراد خاص. با این حال شواهد به قدر کافی قوی نیستند که بتوان نتیجه گرفت این موارد علت اصلی ADHD هستند.
تشخیص بیش فعالی
تشخیص اینکه ایا کودک مبتلا به ADHD میباشد یا نه فرایندی با چندین مرحله است. هیچ ازمایش خاص و منفردی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، و بسیاری از مشکلات دیگر مثل اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب و انواع مشخصی از ناتوانی های یادگیری میتوانند علایم مشابهی داشته باشند. یک مرحله از فرایند تشخیص شامل معاینات پزشکی از جمله تست شنوایی و بینایی است تا سایر اختلالات با علایم مشابه رد شوند. تشخیص معمولا شامل لیستی برای نمره دادن به علایم و گرفتن شرح حال از والدین، معلمان و گاهی خود کودک است.
درمان بیش فعالی
در بیشتر موارد، بهترین روش درمان ADHD ترکیبی از رفتاردرمانی و دارودرمانی است. برای کودکان قبل از سن مدرسه(۴-۵ سال) مبتلا به ADHD ، رفتاردرمانی، بطور ویژه اموزش والدین بعنوان خط اول درمان قبل از دارو درمانی پیشنهاد میشود. نتیجه درمان به همکاری کودک و خانواده بستگی دارد. درمان مناسب شامل نظارت دقیق، پیگیری درمان و ایجاد تغییرات درصورت لزوم میباشد.
مدیریت علایم: سالم ماندن
سالم بودن برای همه کودکان بخصوص مبتلایان به ADHD مهم است. علاوه بر رفتاردرمانی و دارودرمانی، داشتن زندگی سالم میتواند کنار امدن با علایم این بیماری را برای کودکتان اسانتر کند. به چند موردی که میتواند کمک کننده باشد در ادامه اشاره میشود:
- خوردن میوه،سبزیجات،غلات و انتخاب منابع مناسب پروتیین
- داشتن برنامه روزانه ورزشی با توجه به سن
- محدود کردن زمان استفاده از وسایلی مثل تلویزیون،کامپیوتر،گوشی همراه،کنسول بازی و سایر لوازم الکترونیکی
- داشتن خواب کافی با توجه به سن
کمک بگیرید
اگر شما یا دکترتان در رابطه با ADHD نگران هستید میتوانید از روانشناس کودکان یا متخصص کودکان کمک بگیرید.
ADHD در بزرگسالان
این بیماری اغلب تا بزرگسالی ادامه میابد.