افسردگی بعد زایمان ( PPD ) ترکیبی از تغییرات فیزیکی، احساسی، و رفتاری است که در برخی زنان پس از بدنیا آوردن نوزادشان بروز می کند. با توجه به DSM-5 که یک کتاب راهنما برای تشخیص اختلالات روانی است.
افسردگی بعد از زایمان را اصلی ترین دلیل ایجاد افسردگی در زنان طی ۴ هفته پس از زایمان بیان کرده است.
تشخیص PPD و انواع دیگر آن مانند روانپریشی بعد از زایمان نه تنها براساس بازه ی بروز بیماری تا زایمان است بلکه شدت افسردگی نیز یک عامل تعیین کننده است.
افسردگی بعد از زایمان در ارتباط با تغییرات شیمیایی، اجتماعی و فیزیولوژیکی است که وقتی یک خانم بچه دار می شود اتفاق می افتد. این بیماری در زنان مختلف طیف گسترده ای را نشان می دهد و بسته به شرایط مادر ممکن است شدید مانند روانپریشی بعد از زایمان یا خفیف باشد. درمان آن با توجه به بررسی هایی که صورت میگیرد انتخاب می شود که ممکن است مصرف دارو یا مشاوره باشد.
تغییرات شیمیایی شامل کاهش ناگهانی هورمونها پس از زایمان است. در حین بارداری هورمونهای استروژن و پروژسترون در خانمها در برابر می شود و بعد از زایمان بطور ناگهانی کاهش پیدا می کند به این صورت که سه روز پس از زایمان مقدار هورمونها به میزان قبل از بارداری بازمیگردد.
علاوه بر تغییرات شیمیایی، تغییرات اجتماعی و فیزیولوژیکی خطر ایجا افسردگی را افزایش می دهد. مادران خواه ناخواه تحت تاثیر فشارهای اجتماعی و خانواده و تحولاتی که در زندگی روزمره آنها اتفاق افتاده دچار شوک می شوند که درنهایت منجر به افسردگی می گردد. اکثر خانم هایی که اولین تجربه ی مادر شدن خود را دارند دچار این افسردگی می شوند که یک نفر از هر ده نفر این مادران افسردگی طولانی تر و شدیدتری را تجربه می کنند و یک در هزار نفر این مادران دچار مشکلات حاد می شود که روانپریشی پس از زایمان نامیده می شود.
امروزه به دلیل شرایط کرونا و مشکلاتی که به همراه آورده باعث شده این نوع افسردگی بیشتر خود را نشان دهد و مادران بیشتری درگیر آن می شود. ما در مجله اینترنتی زندگی سالم قصد داریم شما را با افسردگی بعد از زایمان بیشتر آشنا کنیم و علائم، دلایل و انواع آن را بهتر بشناسیم تا در هنگام مواجه شدن با آن عملکرد بهتری داشته باشیم. برای آشنایی بیشتر با این افسردگی با ما همراه باشید.
نشانه ها و علائم PPD
افسردگی بعد از زایمان را تقریبا به سختی می توان تشخیص داد. بسیاری از زنان دارای علائم زیر می باشند:
- مشکلات خواب
- تغییرات در اشتها
- خستگی شدید
- کاهش میل جنسی
- تغییرات دائم خلقی
علائم دیگری نیز ظاهر می شوند که معمول نیستند ولی ممکن است مشکلات اساسی افسردگی پس از زایمان را بوجود آورد:
- بی میلی به نوزاد و احساس اینکه با آن نمی توانید ارتباط برقرار کنید.
- گریه کردن بدون دلیل
- عصبانیت شدید
- کاهش صبر و حوصله
- احساس پوچی و ناامیدی
- فکر خودکشی
- فکر کردن به آزار و اذیت دیگران
- مشکلات در تصمیم گیری
همچنین علائم اختلال وسواس اجباری (OCD ) به ندرت ( حدودا ۱-۳ % از مادران) در دوران پس از بارداری رخ می دهد. این وسواس ها بیشتر در رابطه با سلامت نوزاد یا ترس از صدمه دیدن آن است. عدم درمان افسردگی پس از زایمان ممکن است خطراتی را برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد . مادر در مواقع زیر باید درخواست کمک کند:
- ادامه یافتن علائم پس از دو هفته
- عملکرد طبیعی خود را از دست دادن
- در شرایط مختلف روزمره خوب نمی توانند عمل کنند
- افکار صدمه زدن به خود یا نوزاد خود را دارند
- هر روزه به شدت احساس اضطراب، خشم و ترس دارند
- دلایل افسردگی بعد از زایمان
اگر دچار PPD شده اید به دلیل این نیست که شما کاری اشتباه یا نادرست انجام داده اید. درواقع متخصصان باور دارند در مردم مختلف ایجاد این نوع از افسردگی می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد.
برخی از دلایلی که منجر به این نوع افسردگی می شود شامل:
- تاریخچه ی افسردگی قبل از بارداری یا حین بارداری
- سن بارداری ( کم سن و سال بودن مادر)
- احساس سرگردمی درمورد بارداری
- فرزندان ( تعداد زیاد کودکانی که دارید)
- تاریخچه خانوادگی اختلالات روانی
- تجربه یک اتفاق دردناک
- داشتن فرزند معلول
- داشتن دوقلو یا سه قلو
- تنهایی زندگی کردن
هیچ دلیل ثابتی برای افسردگی پس از زایمان تا کنون شناخته نشده، اما برخی مسائل جسمی و عاطفی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشد:
- هورمون ها: کاهش شدید استروژن و پروژسترون پس از بدنیا آوردن نوزاد می تواند با بروز افسردگی ارتباط داشته باشد. مابقی هورمون هایی که توسط غده تیروئید تولید می شوند با کاهش شدید ممکن است باعث ایجاد حس خستگی، تبلی و افسردگی شوند.
- کمبود خواب: وقتی برنامه خواب شما بهم می ریزد و دچار کمبود خواب می شوید ممکن است حتی قادر به انجام کوچکترین کارها نباشید.
- اضطراب: نگرانی و دلهره از بابت اینکه توانایی نگهداری نوزاد تازه متولد شده حود را دارید یا خیر.
- دیدگاه نسبت به خود: ممکن این تصور برای شما ایجاد شود که جذابیت قبل را ندارید یا خود را دیگر نمی شناسید یا کنترل زندگی خود را از دست داده اید.
انواع افسردگی بعد از زایمان ( PPD )
کودک آبی ( BABY BLUES)
- در ۷۰ درصد زنانی که روزهای اول مادر شدن خود را برای اولین فرزند تجربه می کنند رخ می شد. در این حالت ممکن است خیلی سریع تغییر خلق دهند و لحظه ای ناراحت یا لحظه ای خوشحال باشند. گریه های بی دلیل و احساس بی حوصلگی، بی قراری، دمدمی مزاجی ، اضطراب ، تنهایی و ناراحتی از نشانه های آن است. این نوع از افسردگی ممکن است بین چند ساعت تا دو هفته پس از زایمان طول بکشد. معمولا نیاز به درمان ندارد اما ارتباط داشتن با مادرانی که شرایط یکسانی با شما دارند می تواند امید دهنده باشد.
افسردگی بعد از زایمان ( PPD )
- ممکن از چند روز پس از زایمان یا ماه ها بعد از آن اتفاق افتد. این نوع ممکن است برای نوزاد اول یا نوزادهای بعدی نیز اتفاق افتد. علائم آن تا حدودی با کودک آبی مشترک است مانند ناراحتی، اضطراب و گریه کردن و تفاوتی که دارد این است که شدت آنها بیشتر است. این نوع افسردگی مادران را از انجام کارهای روزمره خود باز میدارد. وقتی حال روحی مانع انجام کارهای شما می شود بهتر است به پزشک مراجعه کنید و درمان مناسب را به شما نشان دهد.
روانپریشی بعد از زایمان ( POSTPARTUM PSYCHOSIS)
- یک نوع بسیار جدی بیماری های روحی است که می تونه زنانی که برای اولین بار مادر می شوند را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری به سرعت می تواند اتفاق افتد معمولا سه ماه پس از زایمان. در این شرایط زنان ممکن است واقعیت را نادیده بگیرند، دچار توهم شنوایی (شنیدن چیزهایی که در واقع اتفاق نمی افتند، مانند شخصی که صحبت می کند) و توهم (به شدت باور داشتن چیزهایی که کاملا غیر منطقی هستند) شوند. همچنین توهمات بینایی (دیدن چیزهایی که وجود ندارند) کمتر دیده می شوند. علائم دیگر شامل بی خوابی، احساس عصبانیت، قدم زدن، بی قراری و احساسات و رفتارهای عجیب و غریب است. زنانی که روان پریشی پس از زایمان دارند بلافاصله باید تحت درمان قرار گیرند و دارو مصرف کنند. گاهی اوقات زنان به دلیل اینکه در معرض آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری قرار دارند به بیمارستان منتقل می شوند.
درمان افسردگی پس از زایمان ( PPD )
افسردگی پس از زایمان با توجه به نوع علائم و شدت آن درمان های گوناگونی دارد. روش های درمانی شامل داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی، روان درمانی است.
برای درمان روان پریشی پس از زایمان، می توان از داروهای درمان روان پریشی استفاده کرد. در موارد حاد نیز پذیرش در بیمارستان ضروری است.
مادران شیرده نیز طبق تجویز پزشک می توانند برای افسردگی، اضطراب یا حتی روان پریشی دارو مصرف کنند.
پیشگیری از افسردگی پس از زایمان ( PPD )
اگر سابقه افسردگی دارید، به محض اطلاع از بارداری یا اگر قصد بارداری دارید، با پزشک خود مشورت کنید. در دوران بارداری پزشک می تواند علائم شما را کنترل کند. در موارد خفیف تر می توان با جلسات مشاوره یا ارتباط با گروه هایی که وضعیت مشابه دارند حال خود را بهتر کنید. پزشک ممکن است حتی در دوران بارداری داروهایی را برای شما تجویز کند. بعد از تولد کودک پزشک میتواند برای بررسی علائم افسردگی، معاینه زودهنگام پس از زایمان را توصیه کند. اگر سابقه افسردگی پس از زایمان در کودکان قبلی خود دارید، ممکن است پزشک به محض تولد کودک، درمان آن را توصیه کند.
مدیریت پس از زایمان
در اینجا چند نکته وجود دارد که می تواند به شما کمک کند تا با آوردن یک نوزاد تازه به دنیا آمده در خانه کنار بیایید:
- کمک بخواهید به دیگران بگویید چگونه می توانند به شما کمک کنند.
- در مورد انتظارات خود و کودک واقع بین باشید.
- در هر محدودیتی که پزشک ممکن است روی سطح فعالیت شما اعمال کند، ورزش کنید. قدم بزنید و برای استراحت از خانه خارج شوید.
- روزهای خوب و بعضی روزهای بد را انتظار داشته باشید.
- از یک رژیم غذایی معقول پیروی کنید. از الکل و کافئین پرهیز کنید.
- روابط را با شریک زندگی خود تقویت کنید – برای یکدیگر وقت بگذارید.
- با خانواده و دوستان خود در تماس باشید – خود را منزوی نکنید.
- هنگامی که برای اولین بار به خانه می روید بازدید کنندگان را محدود کنید.
- تماس های تلفنی روی صفحه
- هنگام خواب کودک بخوابید یا استراحت کنید.