مری لوله‌ای است که غذا را از دهان تا معده منتقل می‌کند. هنگامی که غذا وارد معده می‌شود، معده غذا را با اسید و آنزیم ترکیب می‌کند تا هضم شود. در سطح معده سلول‌های محافظ خاصی وجود دارند که از آسیب به دیواره معده در اثر اسید معده محافظت می‌کنند.
در سطح مری این لایه محافظ وجود ندارد بنابراین یک دریچه به نام کاردیا بین مری و معده وجود دارد که از بازگشت غذای اسیدی به مری جلوگیری می‌کند. اگر به هر دلیلی اسید معده و شیره‌های گوارشی به مری برگردند، باعث التهاب و آسیب به مری می‌شوند.
در این حالت سوزش سر معده را احساس خواهید کرد و حین مراجعه به دکتر گوارش دلیل این رفلاکس بررسی می‌شود. در ادامه همراه ما باشید تا علت سوزش سر معده و راه‌های درمان آن را بررسی نماییم.
چگونه علائم سوزش سر معده را از دیگر مشکلات معده تشخیص دهیم؟
ممکن است تشخیص تفاوت بین سوزش سر معده و سایر انواع درد قفسه سینه دشوار باشد. اگر در مورد نوع دردی که احساس می‌کنید مطمئن نیستید، همیشه ایده خوبی است که آن را با یک دکتر گوارش در میان بگذارید.
همچنین پزشک ممکن است به تمرکز بر علائم دیگری که ممکن است همراه با سوزش سر دل داشته باشید کمک کند. این علائم همراه میتواند به شما کمک کند سوزش سر معده را از حمله قلبی یا سایر اختلالات مری تشخیص دهید .اگر سوزش سر معده شما ناشی از رفلاکس اسید باشد، ممکن است موارد زیر را داشته باشید:
- آروغ زدن
- طعم ترش در دهان
- حالت تهوع
- برگشت غذا
- سایر علائم غیر معمول رفلاکس اسید عبارتند از:
- نفخ و پری بیش از حد معده
- سکسکه
- سرفه مزمن
- بدتر شدن آسم
- گلو درد
- لارنژیت (التهاب حنجره)
- مشکل در بلعیدن یا احساس وجود توده در گلو
- درد قفسه سینه شبیه به آنژین صدری (درد قفسه سینه غیر قلبی)
بررسی علل سوزش سر دل توسط دکتر گوارش
سوزش سر دل زمانی رخ می‌دهد که شیره معده، از جمله اسیدها و آنزیم‌ها، به مری شما باز می‌گردند. معده شما یک پوشش مخاطی ضخیم دارد که از آن در برابر این مواد محافظت می‌کند، اما مری شما اینطور نیست.
دریچه‌ای در پایین مری به نام اسفنکتر تحتانی مری قرار دارد که از برگشت محتویات معده جلوگیری می‌کند. اما گاهی اوقات این دریچه ضعیف می‌شود یا تا آخر بسته نمی‌شود. موارد مختلفی می‌توانند باعث ضعیف شدن یا شل شدن بیش از حد اسفنکتر تحتانی مری شوند، مانند:
- استنشاق دود (سیگار کشیدن)
- فشار اضافی شکم ناشی از وزن بدن، لباس‌های تنگ یا بارداری
- فتق هیاتال، زمانی که معده از طریق دیافراگم به سمت بالا حرکت می‌کند
- یک وعده غذایی سنگین که معده شما را کش می‌دهد و مدت بیشتری در آن می‌ماند.
- سوء هاضمه و گاز (هنگامی که حباب‌های گاز از طریق دستگاه گوارش (معده-روده) شما بالا می روند)
- دراز کشیدن خیلی زود بعد از غذا خوردن
- برخی غذاها از جمله قهوه، شکلات، مرکبات، نعنا و سس گوجه فرنگی
- برخی داروها، از جمله قرص‌های ضد بارداری و داروهای فشار خون
اغلب اوقات، وجود بیش از یکی از این عوامل به رفلاکس اسید و سوزش سر دل کمک می‌کند. علاوه بر این موارد، برخی از مشکلات زمینه‌ای نیز می‌توانند باعث سوزش سر معده شوند. برای مثال:
- زخم مری: این زخم‌ها آسیب دیدگی‌هایی هستند که در اثر فرسایش پوشش داخلی دستگاه گوارش ایجاد می‌شوند. این خراشیدگی‌ها باعث ایجاد یک نوع درد سوزاننده در سر دل می‌شوند. زخم در مری بسیار کمتر از معده یا روده شما اتفاق می‌افتد. هنگامی که زخم‌های مری ایجاد می‌شوند، معمولاً به دلیل رفلاکس اسید هستند. اما رفلاکس تنها علت ممکن نیست. استفاده بیش از حد از برخی داروها مانند آسپرین و ایبوپروفن نیز میتواند باعث ایجاد زخم مری شود.
- تنگی مری: هنگامی که بافت‌های پوشاننده مری شما دائماً ملتهب هستند، در نهایت ممکن است شروع به جایگزینی خود با بافت اسکار کنند. از آنجایی که مری اساساً یک لوله طولانی است، آن التهاب و جای زخم باعث باریک شدن مری (سفت شدن) می‌شود. این مشکل میتواند منجر به مشکلات بلع و گیر کردن غذا در مری شود.
ازوفاژیت: ازوفاژیت یا همان التهاب شدید در مری ممکن است باعث احساس سوزش سر معده در شما شود. علل این مشکل عبارتند از خود ویروس‌ها، عفونت‌های قارچی و برخی داروها. شرایط آلرژیک مری ( ازوفاژیت ائوزینوفیلیک ) نیز میتواند منجر به سوزش سر معده شود.
درمان سوزش سر معده توسط دکتر گوارش
شما می‌توانید سوزش سر معده را در خانه با داروهای بدون نسخه (OTC) و تنظیم شیوه زندگی درمان کنید. اما برای سوزش معده مکرر، ممکن است به داروهای تجویزی نیاز داشته باشید. داروها اسید خروجی از معده به مری را کاهش می‌دهند.
اما آنها مشکل اصلی اسفنکتر تحتانی مری شما را برطرف نمی‌کنند. اگر داروها مؤثر نباشند، ممکن است به درمان اضافی نیاز داشته باشید. داروهای سوزش سر دل عبارتند از:
- آنتی اسیدها: آنتی اسیدها مانند Rolaids و Tums اسید معده شما را خنثی می‌کنند تا زمانی که رفلاکس اتفاق می‌افتد، برای مری شما خورنده نباشد. آنها اغلب دارای موادی هستند که ممکن است علائم دیگر را نیز درمان کنند. به عنوان مثال، سیمتیکون میتواند به کاهش گاز کمک کند و منیزیم میتواند به رفع یبوست خفیف کمک کند. اگر گاه به گاه دچار سوزش سر دل می‌شوید، آنتی اسیدها عالی عمل می‌کنند، اما اگر آنها را زیاد مصرف کنید، می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند.
- آلژینات‌ها: آلژینات‌ها قندهای طبیعی هستند که از جلبک دریایی به دست می‌آیند. آنها با شناور شدن در بالای اسید به جلوگیری از رفلاکس اسید کمک می‌کنند و یک مانع فیزیکی بین اسید و مری شما ایجاد می‌کنند. اگر به دلیل شرایط دیگری نمی‌توانید از آنتی اسیدها استفاده کنید، می‌توانید آلژینات‌ها را به تنهایی دریافت کنید. شما همچنین می‌توانید آنتی اسیدهای حاوی آلژینات را برای افزایش تأثیر آنها دریافت کنید.
- آنتاگونیست‌های گیرنده هیستامین: این داروها اسید معده را با مسدود کردن ماده شیمیایی هیستامین (هیستامین دستور تولید اسید معده را در بدن صادر می‌کند!) کاهش می‌دهند. برخی از مسدودکننده‌های هیستامین بدون نسخه در دسترس هستند، اما برخی فقط با نسخه قابل تهیه هستند. شما می‌توانید این داروها را بیشتر از آنتی اسیدها مصرف کنید، اما همیشه طولانی مدت اثر نمی‌کنند. اگر بدن شما با آنتی هیستامین‌ها سازگار شود، آنها می‌توانند به طور موثرسوزش سر معده را متوقف کنند.
- مهارکننده‌های پمپ پروتون: این داروها مسدود کننده‌های اسید قوی‌تری هستند که باعث بهبودی بافت‌ها می‌شوند. در صورتی که سوزش سر معده نسبتاً شدید باشد یا علائم آسیب بافتی در مری خود داشته باشید، ممکن است دکتر گوارش شما آنها را به عنوان اولین درمان تجویز کند. مهارکننده‌های پمپ پروتون تا ۹۰٪ در کاهش رفلاکس اسید موثر هستند. اگر زخم مری دارید، این دارو تنها درمانی است که آن را بهبود می‌دهد.
در صورتی که داروهای بالا نتوانند سوزش سر معده شما را بهبود دهند، می‌بایست به یک متخصص گوارش مراجعه نمایید. همچنین می توانید به صفحه مشاوره آنلاین (تلفنی و متنی) با بهترین دکترهای متخصص گوارش و کبد برای دریافت مشاوره مراجعه کنید.