شکستگی دنده از صدمات نسبتا شایع محسوب می‌شود. پزشکان ضربه به قفسه سینه را مهم‌ترین دلیل بروز این آسیب می‌دانند. از اولین علائم شکستگی در این ناحیه، اختلال در تنفس است.
در ادامه درباره دلایل، پیشگیری، عوارض و درمان دنده آسیب دیده توضیح می‌دهیم.
آشنایی با ناحیه دنده
به ۱۲ جفت استخوان ۲ طرف قفسه سینه که از ستون مهره شروع شده و به‌غیر از ۲ جفت دنده انتهایی، بقیه در ناحیه قدام به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به جناغ متصل هستند، دنده یا قبرغه گفته می‌شود.
دنده‌ها از بافت‌ها و اندام‌های داخلی بدن مانند نای، مری، ریه‌ها و قلب حفاظت می‌کنند. دنده‌ها با تحرک سینه حرکت می‌کنند، همچنین در تنفس نیز نقش بسیار مهمی دارند.
دلیل شکستگی دنده چیست؟
استخوان‌های داخل قفسه سینه، براثر ضربه مستقیم و شدید ترک برداشته یا می‌شکنند. هر قسمت از این استخوان‌ها امکان دارد دچار شکستگی و ترک‌خوردگی شوند.
دنده‌های ۴ تا ۱۰ اغلب دچار شکستگی می‌شوند. احتمال شکستگی در دنده‌های یک و ۲ بسیار کم بوده و سقوط و تصادف باعث آسیب به این ناحیه می‌شود.
افرادی که بیشتر از ۷۰ سال دارند، به‌دلیل پوکی و کاهش کیفیت استخوان‌ها بیشتر در معرض آسیب‌های استخوانی هستند. براساس نظر دکتر شکستگی دنده تهران، ضربه مستقیم و سنگین به قفسه سینه باعث ایجاد ترک و شکستگی استخوان‌های این ناحیه می‌شود.
از دلایل شایع شکستن دنده، سقوط، تصادف، داشتن ورزش‌هایی مانند تکواندو، قایق‌رانی، گلف، بیسبال، هاکی و سرفه‌های شدید یکنواخت است.
دلایل دیگری که باعث آسیب به دنده می‌شوند، عبارت‌اند از:
- ورزش: سهل‌انگاری و عدم استفاده از لباسهای مخصوص در ورزش‌هایی مانند تکواندو، کاراته، اسب‌دوانی، فوتبال، هاکی و جودو به‌شدت در بروز آسیب‌های استخوانی به‌ویژه ناحیه دنده نقش دارند.
- پوکی استخوان: پوکی استخوان باعث می‌شود مقاومت، حجم و تراکم استخوان‌ها افت کند و به‌راحتی دچار شکستگی و آسیب‌های دیگر شوند.
- سرطان: غده و زائده سرطانی باعث تضعیف بافت و استخوان‌های بدن و کاهش مقاومت آن می‌شود.
شکستگی دنده چه علائمی دارد؟
دکتر شکستگی دنده علائمی مانند تنگی نفس، سرفه و نفس‌کشیدن دردناک، کبودی در ناحیه دنده‌ها را نشان‌دهنده وجود آسیب جدی مانند شکستگی و ترک‌خوردگی در ناحیه قفسه سینه می‌داند. علائم دیگر این آسیب عبارت‌اند از:
- سرفه شدید
- تنفس سریع و به‌صورت بریده‌بریده
- به‌سختی نفس‌کشیدن
- مشاهده خون هنگام سرفه
- احساس درد هنگام خم‌کردن یا پیچاندن بدن
- خون‌مردگی و خون‌ریزی زیرجلدی در ناحیه شکسته‌شده
علائمی مانند التهاب اعصاب نوریت، آرتریت روماتوئید، تحت فشار قرارگرفتن عضلات سینه، شانه، بازو، کمر، سفت و سنگین‌شدن بافت‌ها، اختلال در شکل ستون فقرات و پوکی استخوان نشان‌دهنده عفونت ناشی از شکسته‌شدن دنده هستند.
عوارض شکستگی دنده چیست؟
برطبق گفته پزشکان عوارض شکستگی و آسیب‌دیدگی هر دنده متفاوت بوده، اما موارد زیر شایع‌ترین عوارض این شکستگی هستند:
- پارگی و سوراخ‌شدن دریچه آئورت: درصورتی‌که یکی از ۳ دنده قسمت بالا شکسته و نوک‌تیز شده باشد، امکان دارد باعث پارگی و آسیب به رگ آئورت و دیگر رگ‌های خونی این ناحیه شود.
- سوراخ‌کردن ریه: درصورتی‌که دنده‌های میانی شکسته و نوک‌تیز شده باشند، امکان دارد ریه را سوراخ کرده و عملکرد آن را مختل کنند.
- آسیب به طحال، کبد و کلیه‌ها: دنده‌های پایینی دارای انعطاف‌پذیری بیشتری هستند و کمتر از دنده‌های بالایی و میانی دچار شکستگی می‌شوند. اما اگر این دنده‌ها آسیب ببیند، در عملکرد طحال، کبد و حتی کلیه‌ها مشکل جدی به‌وجود می‌آورند.
- اختلال شدید در تنفس و احتمال ابتلا به ذات‌الریه
- آسیب جدی به اندام‌های داخلی و رگ‌های خونی
چگونه از شکستن دنده پیشگیری کنیم؟
دکتر شکستگی دنده رعایت برخی نکات را در جلوگیری از آسیب به استخوان‌های دنده موثر می‌داند، مانند:
- استفاده از تقویت‌کننده: مصرف متعادل کلسیم و ویتامین D به حفظ کیفیت و استحکام استخوان‌ها بسیار کمک میکند. دریافت روزانه حدود ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم و ۶۰۰ IU ویتامین D در تقویت استخوان‌های بدن بسیار تاثیرگذار است.
- پوشیدن لباس ایمنی: هنگام ورزش و حضور در ارتفاع، حتما از جلیقه و لباسهای محافظ استفاده کنید.
آسیب‌دیدگی دنده چگونه مشخص می‌شود؟
دکتر شکستگی دنده برای تشخیص این آسیب، اقداماتی مانند فشاردادن دنده‌ها و شنیدن صدای تنفس افراد را انجام می‌دهد. حالت قفسه سینه هنگام نفس‌کشیدن به پزشک برای تشخیص کمک میکند.
متخصصان ارتوپد برای تشخیص دقیق‌تر انجام کارهای زیر را نیز برحسب نیاز تجویز می‌کنند:
- ام آر آی: تصویربرداری MRI روش موثری برای مشاهده کامل بافت‌های نرم و استخوان‌ها است. به کمک این تصاویر می‌توان هرگونه شکستگی و ترک‌خوردگی جزیی در اعضای داخلی اطراف دنده‌ها و ناحیه قفسه سینه را مشاهده کرد.
- سی‌تی‌اسکن: تصاویر سی‌تی‌اسکن به‌صورت جزیی و دقیق آسیب‌های بافت‌های نرم و رگ‌های خونی را نشان می‌دهد.
- اسکن استخوان: به افرادی که براثر فشار سرفه‌های شدید و طولانی دچار ترک‌خوردگی در ناحیه قفسه سینه شده‌اند، انجام‌دادن اسکن استخوان تجویز می‌شود.
در اسکن استخوان، مقدار کمی از ماده رادیواکتیو را به خون فرد تزریق می‌کنند. این ماده در آن قسمت‌های استخوان که ترک داشته و دارند ترمیم می‌شوند، جمع می‌شود. درنتیجه تصویر واضح‌تر و دقیق‌تری به‌دست می‌آید.
دنده شکسته‌شده چگونه درمان می‌شود؟
در اغلب موارد، دنده شکسته‌شده بعد از ۶ هفته خودبه‌خود بهبود پیدا میکند. معمولا برای تسکین و کم‌شدن درد آن، کاهش فعالیت‌ها و استفاده از کمپرس یخ توصیه می‌شود.
ورزش‌کاران و افرادی که فعالیت بیشتری انجام می‌دهند، به حداقل ۸ هفته برای درمان نیاز دارند. گاهی پزشکان با توجه به میزان آسیب‌دیدگی، مصدومان را تا ۳ ماه از انجام فعالیت منع می‌کنند.
هنگامی که ورزش‌کاران و افراد دیگر در تصادف دچار این مصدومیت می‌شوند، باید آنها را با برانکارد به اورژانس منتقل کرد. برای کاهش درد استفاده از قرص‌های مسکن مناسب اهمیت زیادی دارد.
درصورتی‌که قرص‌ها نتوانند درد را کاهش دهند، باید به پزشک مراجعه کرده تا با تزریق آمپول یا تجویز دیگر، میزان درد را کاهش داده و کنترل کند.
ذات‌الریه یکی از عوارض اختلال در تنفس است. دکتر متخصص و فوق تخصص ارتوپد در تهران برای جلوگیری از این بیماری، پس از رفع درد به بیماران روش نفس‌کشیدن عمیق را آموزش می‌دهند. فراگیری این آموزش‌ها در جلوگیری از ذات‌الریه تاثیر بسیار زیادی دارد.
توجه داشته باشید فقط از داروها و روش‌های کنترل درد که توسط پزشک تجویز می‌شوند، استفاده کنید و هیچ دارو، کرم و حرکت خودسرانه‌ای برای کاهش درد یا بهبودی سریع‌تر انجام ندهید.
جمع‌بندی
شکستگی دنده از مصدومیت‌های نسبتا رایج درمیان مردم به‌ویژه ورزش‌کاران رشته‌هایی مانند تکواندو، بیسبال، فوتبال، گلف و هاکی است. اختلال در تنفس، سرفه‌های شدید و طولانی، احساس درد ناحیه قفسه سینه از علائم این مصدومیت هستند.
دلیل شکستگی و ترک‌خوردگی دنده عواملی مانند ضربه مستقیم و شدید، سقوط، تصادف و پوکی استخوان هستند. این شکستگی پس از ۶ هفته خودبه‌خود بهبود پیدا میکند. توصیه می‌شود فقط از تجویزات متخصص ارتوپد برای کاهش درد و درمان استفاده کنید.