لاپاراتومی (به انگلیسی: Laparotomy ) به معنای ایجاد یک برش بزرگ در دیواره ٔ شکم و ورود به حفره شکم به منظور اکتشاف، تشخیص و درمان احتمالی است. لاپاراتومی اکتشافی در صورتی انجام می شود که جراح نتواند با روشهای دیگر به تشخیص قطعی در مورد وضعیت بیمار برسد.
اندیکاسیون های لاپاراتومی
برخی از شرایطی که به لاپاراتومی می انجامد عبارتند از:
۱ .سرطان ارگانهای شکمی
۲ .پریتونیت (التهاب صفاق، پوشش حفره شکمی)
۳ .آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)
۴ .پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
۵ .آبسه
۶ .چسبندگی (پس از تروما یا جراحی)
۷ .دیورتیکولیت (التهاب سازههای کیسه مانند در دیواره روده ها)
۸ .سوراخ شدن و یا انسداد روده
۹ .حاملگی خارج رحمی(اکتوپیک پرگننسی)
۱۰ .اجسام خارجی (به عنوان مثال، وجود گلوله در یک قربانی گلوله)
۱۱ .خونریزی داخلی فضاهای در دسترس
عمل جراحی لاپاروتومی بسته به نوع برش، باعث دسترسی به ارگانهای مختلف شکمی می شود، از جمله:
- اندامهای دستگاه گوارش (معده، دئودنوم، ژوژنوم، ایلئوم،آپاندیس و کولون)
- اندامهای تناسلی زنان (رحم و تخمدان)
- اندامهای پشت صفاقی( کلیه، آئورت پایینرو، غدد لنفاوی شکم)
- مثانه
انواع برش ها
منحنی و با توجه به نیازهای عمل می باشد. برش و کنترل خونریزی به ترتیب در پوست، زیر جلد و چربی زیر آن، فاسیا، و صفاق صورت می گیرد. برای این کار از چاقوِی جراحی، قیچی متزنبام و الکتروکوتر می توان بهره برد. برش های عمودی معمولا از زایده گزیفویید تا سر حد پوبیس (عانه) ایجاد می شود.
مراقبتهای قبل از عمل جراحی
- انجام آزمایش ها و عکسبرداری های مورد نیاز
- شیو کردن ناحیه عمل
- گرفتن رضایت نامه وخارج کردن زیورالات و دندانهای مصنوعی
- مایع و دارو درمانی و آنتی بیوتیکهای پروفیلاکتیک (پیشگیرانه)
- قطع کردن خوردن و آشامیدن (NPO ) حداقل ۸ ساعت قبل از عمل
- گرفتن خط داخل وریدی برای تامین مایعات و داروها.
- تعبیه کاتتر ادراری در مثانه برای تخلیهٔ ادرار در طی عمل جراحی.
عمل جراحی
- قرار گرفتن بیمار در تخت اتاق عمل در پوزیشن خوابیده به پشت (سوپاین)
- گرفتن بیهوشی عمومی و تعبیهٔ لولهٔ تراشه جهت انجام عمل تنفس.
- اتصال دستگاه مانیتورینگ به بدن بیمار جهت ثبت ضربان قلب، فشار خون، تعداد تنفس، درجه حرارت و نوار قلب در طی عمل جراحی پرپ(ضد عفونی کردن پوست ناحیه عمل) و درپ کردن (پوشاندن بدن بیمار با شان) بیمار
- ایجاد برش توسط جراح با چاقو و قیچی و استفاده از الکتروکوتر برای کنترل خونریزی
- استفاده از رترکتورها جهت کنار زدن و نگه داری لبه های برش و اندامهای دیگر
- بررسی مشکلات بافتها و اندامها و رگهای خونی
- گرفتن نمونه های بافتی (بیوپسی) و ارسال آنها به آزمایشگاه برای بررسی
- درمان مشکل یا ضایعه یافت شده
- هنگامی که عمل جراحی کامل شد ناحیه برش با بخیه بسته می شود. ممکن است برای تخلیه ترشحات اضافی یک درن در ناحیه برش قرار داده شود.
مراقبت های بعد از جراحی
- انتقال بیمار به اتاق ریکاوری و نظارت پرستاران تا به هوش آمدن کامل او.
- تزریق داروهایی برای جلوگیری از ایجاد عفونت و مدیریت درد تا زمانی که اثر داروهای بیهوشی از بین نرفته خوردن و آشامیدن ممنوع است، اما بعد از آن بیمار می تواند با اجازه پزشک به مرور از رژیم مایعات استفاده کند.
- بیمار باید به زودی به بلند شدن و راه رفتن در اطراف خود بپردازد زیرا این کار از ایجاد شدن لخته جلوگیری می کند.
- همچنین برای حفاظت از ریه ها، بهتر است تمرین های تنفسی انجام دهد.
- در عرض چند روز آتی کاتتر ادراری و درن توسط پرستاران برداشته می شود.
- بیمار قبل از مرخص شدن باید تمام دستورالعمل های مراقبت در منزل مورد نیاز را فرابگیرد.
- تاریخ مراجعه بعدی به پزشک معالج قبل از تر خیص به اطلاع بیمار می رسد.
- تاریخ کشیده شدن بخیه ها بسته به نظر پزشک و نوع عمل از یک هفته تا ده روز به طول می انجامد.
- در صورت نداشتن درن محدودیتی برای استحمام از روز بعد از عمل وجود ندارد اما در صورت داشتن درن تا زمان خروج درن استحمام به تاخیر می افتد.
- به مدت یک سال از انجام کارهای سنگین پرهیز شود.
- از مسکن طبق نظر پزشک می توان استفاده کرد.
اگر زخم باز باشد (لاپاراتومی با باز گذاشتن پوست) روزی ۲ بار با سرم نرمال سالین شستشو داده شود و پانسمان مرطوب بسته داشته باشد بعد از ۳ تا ۴ روز در اتاق عمل زخم بسته می شود که البته تعداد دفعات تعویض پانسمان و نیز زمان بسته شدن زخم بستگی به وضعیت بیمار و نظر پزشک نیز دارد. زمان بهبودی برای هر فرد متفاوت است. این ممکن است ۴ تا ۶ هفته طول بکشد. بیمار باید با پزشک خود برای پیگیری پیشرفت روند درمان و برداشتن بخیه ها در تماس باشد.
شایعترین خطرات و عوارض احتمالی عمل جراحی لاپاراتومی
۱ .خون ریزی
۲ .عفونت
۳ .عدم پیدا کردن علت مشکل، عمل جراحی با درصد موفقیت کم
۴ .بهبود ضعیف برش
۵ .خسارت، آسیب، یا مشکلات روده
۶ .خطرات بیهوشی
جایگزین
لاپاروسکوپی یک جایگزین نسبتا مناسب برای لاپاروتومی است که دارای مزایای بسیاری می باشد. لاپاراسکوپی یک روش جراحی است که در آن یک لاپاراسکوپ و دیگر ابزارهای جراحی از طریق برش های کوچک وارد شکم می شوند، فضای داخل شکم و مراحل انجام عمل در نمایشگری نشان داده می شود. لاپاروسکوپی با حداقل تهاجم است، بنابراین بیمار از بهبودی سریعتر، زخم جراحی کوچکتر و با عوارض کمتری روبه رو می باشد.