بیماری دیابت – صفر تا صد پنجمین عامل مرگ ایرانیان

محمدرضا شیرازی
iStock 1007511280 - بیماری دیابت - صفر تا صد پنجمین عامل مرگ ایرانیانiStock 1007511280 - بیماری دیابت - صفر تا صد پنجمین عامل مرگ ایرانیان
بیماری دیابت

احتمالا همه ما آشنایی اولیه با بیماری دیابت داشته باشیم و در دوستان و اطرافیانمان افراد مبتلا به این بیماری را سراغ داشته باشیم. بیماری دیابت زمانی اتفاق می افتد که گلوکز موجود در خون یا همان قند خون از حد نرمال خود بسیار فراتر می رود. گلوکز خون منبع اصلی بدن ما برای تامین انرژی مورد نیاز خود است و ما آن را از طریق خوردن غذاها بدست می آوریم. انسولین، هورمونی که توسط پانکراس تولید می شود، به گلوکز موجود در خون کمک می کند تا وارد سلول های بدن شود و انرژی مورد نیاز سلول ها را تامین کند.

دیابت در واقع یک بیماری متابولیکی است که باعث افزایش میزان قند خون می شود. در بیماری دیابت، بدن هورمون انسولین کافی تولید نمی کند و یا نمی تواند به طور مناسب از انسولین ساخته شده استفاده کند و در نتیجه گلوکز موجود در خون قادر به وارد شدن به سلول ها نخواهد بود. قند خون بالا یا همان بیماری دیابت در صورت سهل انگاری می تواند به اعصاب، چشم ها، کلیه ها، و سایر اندام های بدن صدمات جبران ناپذیری وارد کند.

با ما در مجله اینترنتی زندگی سالم همراه باشید تا نگاهی به صفر تا صد بیماری دیابت داشته باشیم و راهکارهای موثر برای پیشگیری از وقوع این بیماری ارائه کنیم.

انواع دیابت

انواع مختلف بیماری دیابت عبارت اند از :

نوعی نادر از بیماری دیابت وجود دارد که به آن دیابت بی مزه گفته می شود و با موارد قبلی که انواعی از دیابت شیرین هستند متفاوت است. در دیابت بی مزه کلیه ها مایعات را بیش از حد از بدن خارج می کنند.

هر یک از انواع دیابت علائم، علل و روش های درمانی منحصر به فردی دارد که باید درباره هر یک از آنها اطلاعات دقیق کسب کنید.

علائم دیابت

علائم دیابت در اثر افزایش قند خون ایجاد می شوند.

علائم عمومی

علائم در مردان

علاوه بر علائم عمومی که اشاره شد، مردان مبتلا به دیابت ممکن است کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و داشتن عضلات ضعیف و قدرت بدنی پایین را در طول زندگی خود تجربه کنند.

علائم در زنان

زنان مبتلا به دیابت ممکن است علائمی مانند عفونت های ادراری، عفونت های قارچی، خشکی و خارش پوست را تجربه کنند.

علائم دیابت نوع ۱

علائم دیابت نوع ۱ شامل موارد زیر می باشند:

البته این نکته را نیز باید اضافه کنیم که ممکن است فرد مبتلا به دیابت نوع ۱ دچار تغییرات خلقی بشود.

علائم دیابت نوع ۲

علائم دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر می باشند:

همچنین باید به این نکته نیز اشاره کنیم که دیابت نوع ۲ می تواند موجب بروز عفونت های مکرر بشود. بالا رفتن سطح گلوکز در بدن موجب تاخیر در بهبود زخم ها و بروز عفونت می شود.

علائم دیابت بارداری

اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری هیچ علائمی ندارند. این بیماری اغلب در طی یک آزمایش معمول قند خون که معمولا بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می شود تشخیص داده می شود.

در موارد نادر، ممکن است بانوان مبتلا به دیابت حاملگی تشنگی یا تکرر ادرار را تجربه کنند.

علل بروز دیابت

دلایل مختلفی برای بروز هر یک از انواع دیابت وجود دارند که ما در اینجا به آنها اشاره خواهیم کرد.

علل بروز دیابت نوع ۱

پزشکان دقیقا نمی دانند که چه چیزی باعث بروز دیابت نوع ۱ می شود. به دلیلی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول های بتای تولید کننده انسولین در لوزالمعده را مورد حمله قرار می دهد و آنها را از بین می برد.

احتمالا ژن ها نقش مهمی در بروز این نوع از بیماری دارند. همچنین ممکن است که ویروس ها عامل حمله سیستم ایمنی بدن به سلول های پانکراس باشند.

علل بروز دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ ناشی از ترکیب عوامل ژنتیکی و سبک زندگی نادرست است. اضافه وزن یا چاقی می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تا حد زیادی افزایش دهد. اضافه وزن زیاد به ویژه در ناحیه شکمی، سلول های بدن را در برابر اثرات انسولین مقاوم می کند.

این نوع از دیابت معمولا در بین اعضای خانواده درصد ابتلای بالایی دارد. اعضای خانواده ژن های مشترکی دارند و همین موضوع احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ و اضافه وزن را افزایش می دهد.

علل بروز دیابت بارداری

دیابت بارداری نتیجه تغییرات هورمونی در دوران بارداری است. جفت هورمون هایی تولید می کند که میزان حساسیت سلول های فرد باردار نسبت به اثرات کنترلی انسولین را کم می کنند. این موضوع موجب افزایش قند خون در دوران بارداری می شود. بانوانی که در هنگام بارداری اضافه وزن دارند و یا در طی دوران بارداری بیش از حد وزن خود را افزایش می دهند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری خواهند بود.

فاکتورهای ریسک دیابت

فاکتور های ریسک دیابت نوع ۱

اگر کودک یا جوانی پدر و مادر یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت داشته باشد و یا ژن های خاصی که در بروز دیابت دخیل هستند را به ارث برده باشد، به احتمال زیاد به دیابت نوع ۱ مبتلا خواهد شد.

فاکتور های ریسک دیابت نوع ۲

خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در صورت وجود علائم زیر افزایش خواهد یافت :

فاکتور های ریسک دیابت بارداری

وجود علائم زیر می تواند نشان دهنده این موضوع باشد که شما مستعد ابتلا به دیابت بارداری خواهید بود :

عوارض دیابت

قند خون بالا می تواند به اندام ها و بافت های بدن آسیب جدی وارد کند. هرچقدر که میزان قند خون شما بالاتر باشد و هرچقدر که بیشتر با این مشکل زندگی کرده باشید، خطر ابتلا به عوارض ناشی از آن نیز بیشتر خواهد بود.

عوارض مرتبط با دیابت عبارت اند از :

عوارض دیابت بارداری

دیابت حاملگی کنترل نشده می تواند منجر به مشکلات جدی بشود که هم مادر و هم کودک را تحت تاثیر قرار می دهند. از جمله عوارض دیابت بارداری برای کودک می توان به موارد زیر اشاره کرد :

مادر می تواند دچار عوارضی مانند فشار خون بالا یا دیابت نوع ۲ بشود. همچنین ممکن است مادر مبتلا به دیابت بارداری به زایمان سزارین نیاز داشته باشد. خطر دیابت بارداری در مادر های باردار با نزدیک شدن به ماه های پایانی بارداری افزایش می یابد.

درمان دیابت

پزشکان معمولا دیابت را با چند داروی مختلف درمان می کنند. برخی از این داروها از طریق دهان مصرف می شوند و برخی دیگر نیز با تزریق تاثیر خود را اعمال می کنند.

درمان دیابت نوع ۱

تزریق انسولین اصلی ترین درمان برای دیابت نوع ۱ است. این ترکیب جایگزین انسولینی می شود که بدن قادر به تولید آن نیست.

چهار نوع انسولین در حال حاضر وجود دارد که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. این ترکیبات با توجه به سرعت عمل و مدت زمان تاثیر گذاری متفاوت هستند :

درمان دیابت نوع ۲

رژیم و ورزش می توانند به برخی از افراد در کنترل دیابت نوع ۲ کمک کنند. اگر تغییر سبک زندگی برای کاهش قند خون کافی نیست، پس باید دارو مصرف کنید.

در اینجا لیستی از داروهای موثر و جزئیات مرتبط با آن ها آورده شده است :

نوع دارومکانیسم عملمثال
مهار کننده های آلفا-گلوکوزیدازتجزیه قندها و غذاهای نشاسته ای در بدن را کاهش می دهندآکاربوز (پریکوز)، میگلیتول (گلایست)
بیگوانیدمقدار گلوکز تولیدی توسط کبد را کاهش می دهدمتوفورمین (گلوکوفاژ)
مهار کننده های DPP-4قند خون را بدون اینکه دچار کاهش شدید شود تنظیم می کنندلیناگلیپتین، ساکساگلیپتین، سیتاگلیپتین
پپتید های شبه گلوکاگونشیوه تولید انسولین در بدن را تغییر می دهنددولاگلوتاید (ترولیسیتی)، اگزناتاید (بیتا) و لیراگلوتاید (ویکتوزا)
مگلیتینید هابه پانکراس کمک می کنند تا میزان انسولین بیشتری تولید کندناتگلینید (استارلیکس) و ریپاگلینید (پراندین)
مهار کننده های SGLT2موجب آزادسازی مقدار بیشتر گلوکز به اوره می شوندکاناگلیفلوزین (اینووکانا) و داپاگلیفلوزین
سولفونیل اورآزبه پانکراس کمک می کنند تا میزان انسولین بیشتری تولید کندگلیبوراید (گلیناز)، گلیپیزاید (گلوکوترول) و گلیمپیراید (آماریل)
تیازولیدیندیون هابه انسولین کمک می کنند تا بهتر عمل کندپیوگلیتازون (اکتوس) و روزیگلیتازون (آواندیا)
نکته : گاها برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز احتیاج به مصرف انسولین خواهند داشت.

درمان دیابت بارداری

در طول دوران بارداری، شما باید چندین بار در روز سطح قند خون خود را چک کنید. اگر قند خون بالا باشد، تغییرات رژیم غذایی و ورزش می توانند کافی باشند و یا ممکن است گاها به دارو نیاز داشته باشید.

براساس گفته های متخصصین کلینیک مایو (Mayo Clinic)، حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری نیاز به انسولین برای کاهش سطح قند خون خود دارند. تزریق انسولین برای کودک در حال رشد مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

دیابت و رژیم غذایی

تغذیه سالم مهم ترین فاکتور برای کنترل دیابت است. حتی در برخی از موارد ممکن است تغییرات رژیم غذایی کنترل بیماری دیابت کافی باشند.

دیابت نوع ۱

سطح قند خون شما براساس نوع غذایی که می خورید افزایش یا کاهش می یابد. غذاهای نشاسته ای یا شیرین باعث می شوند که سطح قند خون شما به سرعت افزایش پیدا کند. پروتئین و چربی اما باعث افزایش تدریجی سطح قند خون شما می شوند.

ممکن است در مراجعه به پزشک، او به شما توصیه کند تا میزان کربوهیدرات مصرفی روزانه خود را محدود کنید. یکی از مهم ترین کارهایی که در چنین مواقعی انجام می شود ایجاد تعادل میان مصرف کربوهیدرات و دوز انسولین مصرفی در افراد دیابتی است. چرا دیابتی ها چای ترش بخورند؟

حتما توصیه می کنیم با یک متخصص تغذیه که می تواند به شما در داشتن یک برنامه غذایی مناسب کمک کند مشورت کنید. دریافت میزان مناسب و متعادلی از پروتئین، چربی و کربوهیدرات می تواند به شما در کنترل قند خون بسیار کمک کند.

دیابت نوع ۲

خوردن غذاهای مناسب می تواند قند خون شما را کنترل کند و در عین حال به کاهش وزن اضافی نیز کمک کند. شمارش میزان کربوهیدرات مصرفی بخش مهمی از زندگی و تغذیه افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را به خود اختصاص می دهد. یک متخصص تغذیه نیز می تواند به شما کمک کند تا متوجه شوید که چند گرم کربوهیدرات در هر وعده غذایی مصرف کنید. درباره امگا ۶ و ارتباط آن با دیابت نوع دو چه می دانید؟

به منظور ثابت نگه داشتن سطح قند خون، می توانید وعده های غذایی کمتر در طول روز را در دستور کارتان قرار دهید. از جمله مواد غذایی سالمی که می توانید از آنها استفاده کنید می توان به موارد زیر اشاره کرد :

برخی از غذاها نیز وجو دارند که می توانند تلاش شما برای کنترل قند خون را به هدر بدهند. پیش از شروع یک رژیم غذایی سالم و مناسب، حتما در اینباره با پزشک خود صحبت کنید و راهنمایی های لازم را از او کسب کنید. بهترین رژیم غذایی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ را بیشتر بشناسید.

دیابت بارداری

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مناسب در طول نه ماه بارداری هم برای شما و هم برای فرزندتان مهم است. انتخابات صحیح در این دوره می توانند باعث شوند که شما به داروهای دیابت نیاز نداشته باشید.

حد و اندازه خوردن در هر وعده غذایی را رعایت کنید و غذاهای شیرین یا شور را محدود کنید. اگرچه همواره برای رشد مناسب کودک خود به مقداری قند نیاز دارید، اما باید جدا از خوردن بیش از اندازه این غذاها خودداری کنید.

بهترین انتخاب از نظر ما مشورت با یک متخصص تغذیه و تهیه یک برنامه غذایی مناسب و همه جانبه است. متخصص تغذیه اطمینان حاصل خواهد کرد که رژیم غذایی شما ترکسبی از تمامی عناصر مغذی مورد نیاز بدن است.

تشخیص دیابت

هرکس که علائم دیابت را دارد و یا در معرض خطر ابتلا به دیابت است باید منظم آزمایش شود. معمولا زنان در سه ماهه دوم و سوم بارداری خود از نظر علائم دیابت حاملگی مورد آزمایش و چک آپ قرار می گیرند.

اصولا پزشکان از این آزمایشات خون برای تشخیص دیابت و پیش دیابت استفاده می کنند :

برای تشخیص دیابت بارداری، پزشک معمولا بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری سطح قند خون شما را توسط آزمایش بررسی می کند.

در طول آزمایش تست قند خون، قند خون شما پس از یک ساعت نوشیدن مایعات قند دار و شیرین مجددا بررسی می شود.

در حین انجام آزمایش ۳ ساعته تحمل گلوکز، قند خون شما صبح روز بعد از شبی که چیزی نخورده اید بررسی می شود و سپس مجددا بعد از نوشیدن مایعات شیرین دوباره این تست انجام خواهد شد.

این نکته را فراموش نکنید که هرچه سریعتر نسبت به تشخیص بیماری دیابت اقدام کنید، در نتیجه زودتر اقدامات درمانی برای شما آغاز خواهند شد و آسیب کمتری به بدن شما وارد می شود. درباره تفسیر آزمایش قند خون (FBS) یا آزمایش دیابت بیشتر بدانید.

پیشگیری دیابت

دیابت نوع ۱ متاسفانه قابل پیشگیری نیست، چراکه در اثر نقص سیستم ایمنی بروز پیدا می کند. برخی از علائم دیابت نوع ۲، مانند سن و سال و ژن هایی که به ارث می برید نیز از عهده کنترل شما خارج هستند.

با این وجود بسیاری از عوامل خطر دیابت که نقش پررنگی در بروز این بیماری دارند قابل کنترل هستند. بیشتری استراتژی های پیشگیری و کنترل دیابت بر پایه تغییرات در رژیم غذایی و تناسب اندام شکل می گیرند.

اگر احساس می کنید که به دیابت مبتلا هستید، ما در اینجا چند کار ساده برایتان آورده ایم که می توانید با انجام آن ها بروز دیابت نوع ۲ را به تاخیر بیندازید و یا از بروز آن جلوگیری کنید :

مواردی که اشاره کردیم تنها راه های پیشگیری از برود دیابت نیستند اما از موثر ترین گزینه هایی هستند که امکان انتخاب آن ها را خواهید داشت.

دیابت بارداری

نکته غم انگیزی که درباره دیابت بارداری وجود دارد این است که، زنانی که هرگز دیابت نداشته اند، می توانند به طور ناگهانی و در دوران بارداری به دیابت حاملگی مبتلا شوند. هورمون های تولید شده توسط جفت می توانند بدن مادر را نسبت به اثرات انسولین مقاوم کنند و در نتیجه میزان قند خون افزایش خواهد یافت.

برخی زنان که پیش از حاملگی به دیابت مبتلا شده اند، این بیماری را در حین بارداری نیز با خود حمل می کنند. به این نوع از دیابت، دیابت پیش از حاملگی گفته می شود.

دیابت بارداری باید پس از زایمان مادر درمان شود، اما ابتلا به دیابت بارداری می تواند خطر ابتلا به دیابت در سالهای بعد زندگی را افزایش دهد. طبق آماری که توسط فدراسیون بین المللی دیابت (IDF) منتشر شده است حدود نیمی از زنان مبتلا به دیابت حاملگی بعد از گذشت ۵ الی ۱۰ سال از زایمان به دیابت نوع ۲ مبتلا می شوند.

ابتلا به دیابت در دوران بارداری همچنین می تواند عوارضی مانند زردی و مشکلات تنفسی برای فرزند به همراه داشته باشد.

اگر مبتلا به دیابت قبل از بارداری یا دیابت حاملگی هستید، برای جلوگیری از عوارض این بیماری به نظارت ویژه نیاز دارید. در اینباره حتما با پزشک خود مشورت کنید.

دیابت در کودکان

کودکان می توانند به دیابت نوع ۱ یا  مبتلا شوند. کنترل قند خون به ویزه در جوانان بسیار مهم است، زیرا این بیماری در صورت عدم کنترل می تواند به اندام های مهمی مثل قلب و کلیه ها آسیب وارد کند.

دیابت نوع ۱ در کودکان

شکل خودایمن بیماری دیابت اغلب از دوران کودکی شروع می شود. یکی از اصلی ترین علائم این بیماری افزایش ادرار است. بچه هایی که مبتلا به دیابت نوع ۱ هستند ممکن است حتی بعد از رفتن به توالت مجددا خود یا تخت خوابشان را خیس کنند.

تشنگی شدید، خستگی و احساس گرسنگی نیز از علائم این بیماری هستند. بسیار مهم و حیاتی است که کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱ فورا تحت درمان قرار گیرند. این بیماری می تواند باعث افزایش قند خون و کمبود آب در بدن بشود، و در نتیجه خطرات زیادی را برای کودک ایجاد کند.

دیابت نوع ۲ در کودکان

دیابت نوع ۱ قبلا دیابت ویژه نوجوانان نامیده می شد، چراکه بروز دیابت نوع ۲ در کودکان و نوجوانان بسیار نادر بود. اکنون که کودکان بیشتری در جوامع مبتلا به چاقی و اضافه وزن هستند، دیابت نوع ۲ نیز در این گروه سنی بسیار شیوع پیدا کرده است.

براساس امار کلینیک مایو، حدود ۴۰ درصد کودکان مبتلا به دیابت نوع ۲ علائم خاصی ندارند. این بیماری اغلب در طی معاینات فیزیکی تشخیص داده می شود.

دیابت نوع ۲ درمان نشده می تواند عوارض مادام العمر از جمله بیماری های قلبی، کلیوی، کوری و … ایجاد کند. تغذیه سالم و ورزش می تواند به کودک شما کمک کند تا قند خون خود را کنترل کند و از بروز مشکلات جلوگیری کند. پس توجه ویژه به این نکته داشته باشید که در سال های اخیر، شیوع دیابت نوع ۲ در کودکان بیشتر از هر زمان دیگری بوده است.

سخن پایانی

علیرغم خودایمن بودن بیماری دیابت نوع ۱ و دخیل بودن عوامل ژنتیکی و ایمنی در بروز آن، اما همواره برای کنترل دیابت و پیشگیری از عوارض آن که ممکن است دامن گیرتان شوند می توانید با پزشک مشورت کنید. همیشه نیاز به مصرف دارو برای کنترل بیماری دیابت نخواهید داشت، بلکه تنها با رعایت چند اصل مهم در زندگی یعنی ورزش کردن و رژیم غذایی سالم می توانید خود و فرزندانتان را در برابر ابتلا به این بیماری بیمه کنید.

برای اطلاع از اخبار بروز در حوضه سلامت و پزشکی , صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید.

خروج از نسخه موبایل