سرطان سبب تقسیم و تکثیر غیرعادی سلول ها می شود که در نتیجه ایجاد تمورهای سرطانی، آسیب به سیستم ایمنی بدن و سایر اختلالاتی که میتواند مرگبار باشد. در این مقاله به انواع سرطان، نحوه توسعه بیماری و درمان های که باعث بهبود شرایط زندگی و میزان زنده ماندن کمک می کنند، مورد بررسی قرار می دهیم، همراه وب سایت زندگی سالم باشید.
سرطان چیست ؟
سرطان نوعی بیماری است که در آن، سلول ها بدون کنترل تکثیر می شوند و بافت های سالم را از بین می برند. سرطان بیماری خطرناکی است که هنوز درمان قطعی و موثری برای آن کشف نشده است. هر ساله هزاران نفر در سراسر جهان در اثر ابتلا به سرطان جان می سپارند.
بدن انسان از تعداد زیادی سلول به وجود آمده است. رشد فیزیکی در نتیجه تقسیم سلولی در بسیاری از بافت های بدن صورت می گیرد. در واقع در اثر همین تقسیم سلولی است که سلول های جدید جایگزین سلول های فرسوده و پیر می شوند. رشد و تقسیم سلولی روندی سازمان یافته است و تحت کنترل فاکتورهای خاصی انجام می شود. در سرطان، سیستم کنترل از بین می رود و میلیون ها سلول تولید می شوند که از اجتماع آنها توده ای به نام تومور به وجود می آید.
برخی از سرطان ها باعث رشد سریع سلول می شوند در برخی از سرطان سلول ها رشد کندتری دارند ، عمده سرطان ها باعث ایجاد تومور میشوند اما برخی از سرطان ها مانند سرطان خون باعث ایجاد تمور نمی شود.
تومورها دو نوع هستند: بدخیم و خوش خیم. تومورهای بدخیم، سرطانی و خطرناک می باشند ولی تومورهای خوش خیم، بی خطر هستند و منجر به سرطان نمی شوند.
سلول های سرطانی می توانند از تومور جدا شوند و از طریق جریان خون خود را به سایر نقاط بدن برسانند. این سلول ها در دیگر اندام ها و بافت های تکثیر شده، باعث پیدایش تومورهای بیشتری می شوند، به این حرکت سلول های سرطانی، متاستاز می گویند. اگر تومورهای سرطانی از بین نروند نهایتاً اندام های حیاتی بدن را نابود می کنند و باعث مرگ می شوند.
علت به وجود آمدن سرطان
دلایل بسیاری باعث ایجاد سرطان می شود که برخی از آنها قابل پیشگیری هستند. برای مثال بیش از ۴۸۰ هزار نفر به علت مصرف سیگار در امریکا جان خود را از دست می دهند، علاوه بر سیگار کشیدن عوامل خطر سرطان عبارتند از :
- مصرف بیش از حد مشروبات الکلی
- اضافه وزن
- عدم فعالیت فیزیکی
- تغذیه نامناسب
عوامل دیگر سرطان قابل پیشگیری نیستند، در حال حاضر مهمترین خطر غیرقابل پیشگیری سن است به گفته انجمن سرطان آمریکا ۸۷ درصد موارد ابتلا به سرطان در افراد بالای ۵۰ سال اتفاق می افتد. فاکتورهای مختلفی در ایجاد سرطان دخالت دارند و باعث سرطانی شدن سلول ها می شوند. از جمله این فاکتورها می توان به مواد شیمیایی گوناگون، تشعشعات و ویروس ها اشاره کرد.
آیا سرطان ژنتیکی است ؟
عوامل ژنتیکی می توانند به توسعه سرطان کمک کنند ، کد ژنتیکی فرد به سلول های آنها که تقسیم یا منقصی می شوند گفته می شود. تغییرات ژن ها به دستورالعمل های نادرست منجر شده که در نتیجه سرطان اتفاق می افتد.
ژن ها همچنین بر تولید سلول های پروتینی تاثیر می گذارند و بسیاری از دستورالعمل ها را برای رشد و تقسیم سلولی با خود دارند. برخی از ژن ها پروتین های آسب دیده رو تعمیر می کنند که این می تواند منجر به سرطان شود.
اگر پدر و مادر دارای این ژن ها باشند ممکن است دستورالعمل های تغییر یافته را به فرزندان خود منتقل کنند، برخی از تغییرات ژنتیکی بعد از تولد رخ می دهد و عواملی مانند سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض آفتاب می تواند خطر را افزایش دهد. برخی از سرطان ها ارثی هستند. سرطان ریه و حنجره بیشتر در میان افراد سیگاری شایع است. تابش اشعه ماورای بنفش خورشید نیز می تواند سلول های پوست را به سلول های سرطانی تبدیل کند.
در نهایت ممکن است فردی یک نوع سرطان به ارث برده باشد ، جهش های ژنتیکی به ارث برده شده سرطانی به طور قابل توجه در حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد ابتلا به سرطان است.
روش های درمان سرطان
تحقیقات نوین موجب توسعه داروهای جدید و فن آوری های درمانی شده است ، پزشکان معمولا بر اساس نوع سرطان، مرحله تشخیصی و سلامت بدنی فرد نوع درمان را مشخص می کنند.
- شیمی درمانی برای کشتن سلول های که به سرعت در حال رشد هستند استفاده می شود، داروهای شیمی درمانی موجب کوچک شدن و یا از بین رفتن تومورهای سرطانی می شوند اما می توانند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کنند.
- هورمون درمانی شامل مصرف داروهایی است که باعث تغیر عملکرد هورمون های خاصی شده و یا باعث می شود که بدن توانایی تولید آن را داشته باشد. هورمون درمانی در درمان سرطان پروستات و پستان نقش مهمی ایفا می کند.
- ایمونوتراپی از داروها و سایر روش های درمانی برای تقویت سیستم ایمنی استفاده می کند و آن را برای مبارزه با سلول های سرطانی تشویق می کند .
- پزشکی دقیق یا درمان شخصی یک رویکرد جدیدتر و در حال توسعه است که شخصی‌سازی روند مراقبت از سلامتی را به کمک تصمیمات پزشکی، تمرین‌ها یا محصولات دارویی مختص هر بیمار مطرح می‌کند. در این مدل اغلب آزمایش‌های تشخیصی برای پیدا کردن روشهای درمانی بهینه بر اساس محتوای ژنتیکی شخص به کار گرفته میشوند. محققات تا به حال نشان داده اند که به طور موثر می تواند در درمان سرطان مورد استفاده قرار گیرد.
- پرتودرمانی با دوزهای بالای از پرتوها برای کشتن سلول های سرطانی مورد استفاده قرار می گیرد همچنین پزشکان ممکن است از پرتودرمانی برای کاهش تومور قبل از عمل جراحی استفاده کنند.
- پیوند سلول های بنیادی می تواند به ویژه برای افراد مبتلا به سرطان های مرتبط با خون مانند لوسمی یا لنفوم مفید باشد این روند شامل بازسازی سلول های قرمز و سفید خون هستند که بر اثر شیمی درمانی یا پرتو درمانی از بین رفته اند.
- جراحی اغلب بخشی از برنامه درمان است که یک فرد تومور سرطانی دارد. همچنین جراح ممکن است گروه های لنفاوی را برای جلوگیری از سرطان بردارد.
- درمان های هدفمند در درمان سلول سرطانی مانع از تکثیر آنها می شوند همچنین می توانند سیستم ایمنی بدن را تقویت کنند. دو نمونه از این درمان ها داروهای کوچک مولکولی و انتی بادی های مونوکلونال هستند.
پزشکان اغلب بیشتر از یک نوع درمان را برای به حداکثر رساندن اثر بخشی استفاده می کنند.
انواع سرطان
به گفته موسسه ملی سرطان آمریکا شایع ترین نوع سرطان سرطان سینه و سپس سرطان ریه و پروستات است ، هرساله بیش از ۴۰،۰۰۰ نفر در یک کشور به یکی از این نوع سرطان ها مبتلا می شوند.
- سرطان مثانه
- ﺳﺭﻁﺎﻥ ﮐﻭﻟﻭﻥ ﻭ ﺭﮐﺗﻭﻡ (روده بزرگ و راست روده)
- سرطان آندومتر (سرطان مخاط رحم)
- سرطان کلیه
- سرطان لوسمی (سرطان خون)
- سرطان کبد
- سرطان ملانوم (سرطان پوست)
- سرطان لنفوم غیرهاجکین (نوعی سرطان خون)
- سرطان پانکراس
- سرطان تیروئید
- سرطان رحم
- سرطان تخمدان
- سرطان معده
نوع های دیگر سرطان کمتر رایج اند ، طبق گفته های موسسه ملی سرطان آمریکا بیش از ۱۰۰ نوع سرطان وجود دارد.
توسعه سرطان و تقسیم سلولی
پزشکان سرطان به شکل زیر طبقه بندی می کنند.
- محل آن در بدن است
- بافت های که در آن شکل می گیرند.
به عنوان مثال، سارکوم ها در استخون ها یا بافت نرم رشد می کنند در حالیکه کارسینوم ها در سلول هایی هستند که سطح داخلی یا خارجی بدن را تشکیل می دهند. سرطان سلول پایه‌ای در پوست ایجاد می شود در حالیکه آدنوکارسینوما می تواند در پستان تشکیل شود.
هنگامی که سلولهای سرطانی به سایر قسمت های بدن گسترش می یابند به آن متاستاز گفته می شود همچنین یک فرد می تواند بیش از یک نوع سرطان در یک زمان داشته باشد.
چشم انداز
پیشرفت در تشخیص سرطان، افزایش آگاهی از خطرات سیگار کشیدن و کاهش مصرف دخانیات موجب کاهش سالانه تشنجات و مرگ و میر ناشی از سرطان شده است.
به گفته انجمن سرطان آمریکا میزان مرگ و میر کلی سرطان بین سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۵ کاهش ۲۶ درصدی داشته است. هنگامی که یک فرد مبتلا به سرطان باشد، چشم اندازه آن به گسترش بیماری ، نوع و شدت و همچنین موقعیت آن بستگی دارد. تشخیص و میزان مرگ و میر سرطان هر ساله کاهش می یابد.