معرفی، پیشنهاد و نقدی بر کتاب «انسان خردمند» نوشته یووال هرری

حدود ۱۳.۵ میلیارد سال پیش ماده و انرژی و زمان و فضا از طریق مهبانگ یا انفجار بزرگ (Big Bang) به وجود آمد. “فیریک” حکایت این عناصر بنیادین جهان ماست. کمابیش ۳۰۰ هزار سال پیش از ظهور ماده . انرژی، ساختارهای پیچیده­ای از ترکیب این دو به وجود آمد که اتم نام گرفت و سپس ترکیب اتم ها به شکل گیری مولکول انجامید. حکایت اتم ها و مولول ها و فعل ها و انفعالاتشان شیمی نامیده شد.

نزدیک به ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون سال قبل، در سیاره ای به نام زمین مولول های معینی با هم تلفیق شدند و ترکیبات عظیم و پیچیده ای را به وجود آوردند که موجودات زنده زیست شناسی خوانده شد.

در حدود ۷۰ هزار سال قبل، موجوداتی از گونه ” انسان خردمند ”  دست به کار ایجاد ساختارهای پیچیده تری شدند که فرهنگ نامیده شد. تحولاتی که متعاقبا در این فرهنگ های بشری رخ داد تاریخ نام گرفت کتاب عظیم ولی پر کشش انسان خردمند نوشته یووال هرری روایتگر این تاریخ است. کتاب در سه بخش بزرگ سعی می کنه توضیح علم از اینکه «ما چطوری ما شدیم» رو توضیح بدیم. شاید بشه حتی بهش گفت بررسی تاریخ انسان از روزی که پا به عرصه حیات گذاشت تا امروز.

این کتاب کل این ماجرای صد هزار ساله رو در سه انقلاب می‌بینه:

• انقلاب شناختی : در حدود ۷۰ هزار سال پیش موتور تاریخ را روشن کرد
• انقلاب کشاورزی : در حدود ۱۲ هزار سال قبل به این روند سرعت داد.
• انقلاب علمی : که همین ۵۰۰ سال پیش شروع شد.

موضوع این کتاب داستان تاثیر این سه انقلاب بر انسان و برموجودات دیگری است که در کنار او زندگی میکنند.

اما کتاب انسان خردمند تنها به این انقلاب‌ها محدود نیست و در بخش‌هایی دیگر از تحولات بزرگ دیگری که در زندگی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بشر رخ داد سخن می‌گوید مثل گسترش زبان که باعث شکل گیری فرهنگ شد، به وجود آمدن مذهب که اعتقاد تک خدایی و چند خدایی و مذاهب مهم دیگر بر اساس آن شکل گرفت، به وجود آمدن مفهوم پول، اعتبار و اقتصاد که باعث شکل گیری امپراطوری‌های پبزرگ و ظهور کاپیتالیسم شد. این کتاب منبعی غنی از اطلاعات در زمینه‌های مختلف است که به بسیاری از سوالات شما درباره همه موضوعات پاسخ می‌دهد و این پاسخ‌ها کاملا صریح و حتی گاهی شوکه کننده هستند مثلا در بخشی از کتاب، هراری می‌نویسد: “این انسان نبود که گندم را اهلی کرد بلکه این گندم بود که انسان را اهلی کرد. چون طبق اصول تکاملی، موفقیت یک گونه گیاهی و جانوری در افزایش تعداد آن است و گندم نیز چند هزار سال پیش یک گونه محدود بود که به طور وحشی در مناطق بسیار کمی می‌رویید اما به لطف انقلاب کشاورزی امروزه میلیون‌ها هکتار از اراضی در کره زمین محل رشد این گونه گیاهی شده است.”

او در ادامه بیان می‌کند که انقلاب کشاورزی اگرچه باعث افزایش جمعیت بشر شد اما زندگی او را دشوارتر کرد. با این اتفاق خطر قحطی، بیماری‌های مسری و ناامنی گریبان زندگی او را گرفت و او برای ادامه حیات مجبور بود بیشتر کار کند و زندگی دشوارتری نسبت به دوران شکارگری و خوراک جویی داشته باشد. در بخش‌های دیگر کتاب، هراری به زندگی مدرن بشر می‌پردازد و می‌گوید که DNA انسانی پیش از انقلاب کشاورزی شکل گرفت و تکامل یافت و پس از آن هر تغییری که در زندگی بشر رخ داد با ذات و طبیعت او هماهنگی نداشت. مثلا DNA شما از شما حقوق بالا و آپارتمان بزرگ یا مبلمان شیک نمی‌خواهد و به همین دلیل است که ما با وجود فراهم کردن این نیازها نیز هرگز احساس رضایت کامل از زندگی خود نداریم. در واقع این‌ها آرزوهایی هستند که سرمایه داری به عنوان یک سبک زندگی در ذهن ما قرار داده است تا بیش از قبل توسعه یابد.

این کتابِ یووال نوح هراری، همواره در لیست کتاب‌های پرفروش قرار داشته است و شخصیت‌هایی مثل باراک اوباما (۴۴مین رئیس جمهور آمریکا) و بیل گیتس (بنیانگذار مایکروسافت) خواندن آن را پیشنهاد کرده‌اند.

در ستایش انسان خردمند بسیار نوشته‌اند. در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

دیلی تلگراف The Daily Telegraph – از روزنامه‌های لندن که در ۱۸۵۵ تاسیس شد:

شفافیت هراری در مباحث زیست‌شناسی و انسان‌شناسی تکاملی و اقتصاد، و گرایش‌های تاریخی او بسیار دلپذیر است. از او دور نشوید تا خیلی چیزها یاد بگیرید.

جَرِد دایمونده – دانشمند و نویسنده کتاب فروپاشی:

انسان خردمند با جنجال فراوان به فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان راه یافته است. دلیل آن ساده است: به بزرگ‌ترین مسائل تاریخ و جهان امروز می‌پردازد و به زبانی فوق‌العاده زنده و فراموش‌نشدنی نوشته شده است. عاشقش خواهید شد!

ساندی تایمز The Sunday Times – روزنامه معتبر پرفروش انگلیسی:

کتابی که تارعنکبوتهای مغزتان را کنار می‌زند. هراری روشنفکر زبردستی است که اشارات منطقی ناگهانی‌اش خواننده را به حیرت و تحسین وامی‌دارد. قدرت شفافیت قلم او دنیا را شگفت‌انگیز و نو جلوه می‌دهد.

تایمز The Times – یک روزنامه سراسری در کشور بریتانیا که در ۱۷۸۵ تاسیس شد:

هراری به معنای واقعی نویسنده است، نویسنده‌ای به راستی هوشمند با قلمی شفاف و ظریف. نگرش او به اشتعاره‌های زندگی شگفت‌انگیز است.

با توصیفاتی که از کتاب انسان خردمند تاریخ مختصر بشر شد مطالعه آن برای همه توصیه می‌شود. این کتاب یک کتاب بسیار هوشمندانه و روشنفکرانه است که تارهای عنکبوت را از روی مغز شما کنار می‌زند و کمک می‌کند تا با افقی وسیع‌تر به بشر و زندگی گذشته و حال و آینده او نگاه کنید.

نظر شما در مورد کتاب انسان خردمند چیست؟ آیا شما هم علاقه دارید این کتاب را مطالعه کنید؟ لطفا نظرات خود را با ما در میان بگذارید.