راه های انتقال ویروس HIV

مجید قدسی۳۰ تیر, ۱۳۹۹آخرین بروزرسانی: ۳۰ تیر, ۱۳۹۹

زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

تاریخچه ایدز (ویروس HIV حاد)

سال ۱۹۸۱ سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری های امریکا مواردی از وقوع غیرمنتظره پنوموسیستیس جیرووسی را در ۵مرد هوموسکشوال که قبلا سالم بودند و ۲۶مورد سارکوم کاپوسی در ۲۶ مرد هوموسکشوال که انها نیز قبلا سالم بودند گزارش کرد و در این زمان برای اولین بار ایدز مطرح و شناخته شد.

طی چند ماه، این بیماری در مردان و زنانی که از دارو های تزریقی استفاده میکردند و بلافاصله بعد از ان در دریافت کنندگان خون، مبتلایان به هموفیلی، زنانی که شریک جنسی مردان مبتلا به ایدز بودند و کودکانی که از مادران مبتلا ایدز زاده شده بودند شناخته شد. هنگامی که الگوی اپیدمیولوژیک اشکار گردید، معلوم شد که به احتمال زیاد نوعی میکروب قابل انتقال از طریق تماس جنسی و خون یا فراورده های خونی عامل اتیولوژیک این اپیدمی میباشد.

سال ۱۹۸۳ HIV از یک بیمار دچار لنفادنوپاتی جدا شد

سال ۱۹۸۴ بوضوح مشخص شد که این ویروس عامل ایدز میباشد.

راه های انتقال ویروس HIV

انتقال جنسی

تاکنون شایعترین راه انتقال عفونت در سراسر جهان خصوصا کشور های در حال توسعه، تماس با جنس مخالف است، با این حال در بسیاری از کشور های غربی انتقال جنسی از مرد به مرد، رواج دوباره ای پیدا کرده است.

HIV در مایع منی، هم در سلول های تک هسته ای الوده و هم بصورت خارج سلولی دیده شده است. به نظر میرسد ویروس در مایع منی، خصوصا در وضعیت هایی که افزایش تعداد لنفوسیت ها و مونوسیت ها در مایع منی وجود دارد، برای مثال در التهابات تناسلی مثل اورتریت و اپیدیدیمیت یعنی شرایطی که ارتباط نزدیک با بیماری های امیزشی دارند، دیده میشود. ویروس در اسمیرهای دهانه رحم و مایع واژینال نیز دیده میشود.

یک مطالعه سیستمیک اخیر، احتمال انتقال جنسی بین دو جنس مخالف را در هربار رابطه جنسی در غیاب داروهای ضدویروسی مقدار کمی براورد کرد: احتمال ۰/۰۴% در انتقال از خانم به اقا و احتمال ۰/۰۸% در انتقال از اقا به خانم طی رابطه جنسی واژنی در غیاب داروهای ضد ویروسی یا استفاده از کاندوم.

چرا احتمال انتقال ویروس در امیزش مقعدی محافظت نشده در فرد مفعول بیشتر از امیزش واژینال است؟

این حالت احتمالا بخاطر وجود یک لایه مخاطی نازک و شکننده در رکتوم است که مایع منی ریخته شده در رکتوم را از سلول های بالقوه اسیب پذیر موجود در مخاط و زیر مخاط جدا میکند و میکروتروما لایه ی مخاطی نیز ممکن است در رابطه مقعدی وجود داشته باشد. روش های مقعدی و اعمال جنسی که به مخاط رکتوم اسیب میرسانند، احتمال عفونت را زیاد میکنند. احتمال دارد امیزش مقعدی حداقل از دو طریق باعث عفونت شود: ۱)تلقیح مستقیم به درون خون در موارد پارگی تروماتیک مخاط،۲)الودگی سلول های هدف اسیب پذیر مثل سلول ها لانگرهانس لایه مخاطی در غیاب تروما

چرا احتمال انتقال به فرد مفعول بیشتر از فرد فاعل است؟

بخشی از این تفاوت احتمالا به علت تماس طولانی مدت مخاط واژن و سرویکس و اندومتر با مایع منی عفونی باشد. در مقایسه، الت و سوراخ پیشابراه مرد، مدت زمان نسبتا کوتاهی با مایع واژینال الوده در تماس اند.

عوامل موثر بر انتقال ویروس از راه تماس جنسی

همراهی با STI(عفونت های منتقله از راه جنسی)
مقدار HIV-1 در پلاسما
عدم ختنه
استفاده از قرص های ضدبارداری خوراکی
مصرف الکل و مواد مخدر همراه بارفتار جنسی پر خطر

مواد مخدر تزریقی

HIV میتواند از طریق استفاده از ضمایم مشترک، مثل سوزن،سرنگ، ابی که در ان مواد مخدر مخلوط میشوند و پنبه ای که از خلال ان مواد مخدر را فیلتر میکنند، به مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی(IDUs) منتقل شود.

انتقال خونی ویروس طی تزریق، مستلزم تزریق IV نیست، این انتقال میتواند از طریق پوستی یا عضلانی نیز که بعضی اوقات به اشتباه کم خطر تلقی میشوند، رخ دهد.

عوامل موثر در احتمال انتقال از طریق مواد مخدر تزریقی:

مدت زمان استفاده
میزان استفاده مشترک
تعداد افراد مصرف کننده مشترک
بیماری روانی همراه مثل شخصیت جامعه گریز

انتقال ایدز از طریق خون و فراورده های خونی

HIV میتواند از طریق انتقال خون الوده به ویروس، فراورده های خونی، یا بافت پیوندی به افراد منتقل شود. اولین موارد ایدز ناشی از انتقال خون و افراد مبتلا به هموفیلی یا دیگر اختلال های انعقادی در سال ۱۹۸۲ گزارش شدند. اغلب عفونت های HIV در کشور های سرمایه دار از طریق انتقال خون الوده، اجزای خونی الوده و یا پیوند بافتی الوده، قبل از بهار ۱۹۸۵ بود. از این زمان تست خون فرد خون دهنده از نظر HIV اجباری شد.تخمین زده میشود بیشتر از ۹۰% افرادی که در معرض این قبیل فراورده های الوده بودند، مبتلا به عفونت HIV شدند.

انتقال خون کامل، گلبول قرمز متراکم، پلاکت، لکوسیت و پلاسما قابلیت انتقال عفونت را دارند، در مقابل، گاماگلوبولین هیپرایمیون،ایمیون گلوبولین هپاتیت B ، واکسن هپاتیت B مشتق از پلاسما دخالتی در انتقال HIV نداشته اند. فرایندهای مسیول اماده سازی این فراورده ها، ویروس را غیرفعال یا حذف میکند.

انتقال شغلی: کارکنان مراکز بهداشتی و ازمایشگاهی

خطر انتقال شغلی در بین کارکنان مراکز بهداشتی و ازمایشگاهی کم ولی قطعی است و احتمال ان در دیگر افرادی که با نمونه های الوده کار میکنند، خصوصا زمانی که از اشیا تیز و برنده استفاده میکنند، وجود دارد. براورد میشود سالانه ۶۰۰هزار تا ۸۰۰هزار کارمند مراکز بهداشتی بوسیله سوزن یا دیگر ابزار الات طبی در ایالات متحده دچار جراحت با اجسام تیز میشوند. تعداد جهانی عفونت های HIV ناشی از زخم های با اجسام تیز در بین کارکنان بهداشتی ۱۰۰۰ مورد درسال تخمین زده شده است.

هم اکنون، تقریبا تمام کارکنان مراکز بهداشتی که از طریق زخم های سوراخ شونده و یا سطوح مخاطی با خوم بیماری که به HIV مبتلا است تماس یابند، بصورت پروفیلاکتیک تحت درمان ترکیبی ضدرتروویروسی قرار میگیرند. این درمان که پروفیلاکسی پس از مواجهه نام دارد، بروز انتقال HIV مرتبط با زخم سوراخ شونده به کارکنان بهداشتی را به شدت کاهش داده است.

انتقال مادری جنینی/نوزادی

عفونت HIV میتواند در طی دوران حاملگی، طی زایمان، یا دوره شیردهی از مادر الوده به جنین منتقل شود.دو مطالعه انجام شده در رواندا و زییر سابق(کنگو) نشان میدهد که نسبت تقریبی انتقال از مادر به فرزند قبل از تولد ۲۳-۳۰%، حین زایمان ۵۰-۶۵%، و در طی دوران شیردهی ۱۲-۲۰% بوده است.

ثابت شده ترین فاکتور در بالا بردن انتقال، وجود میزان بالای ویرمی پلاسما مادر است که با هم رابطه خطی دارند.

درمان زنان الوده باردار با زیدوویدین، از شروع ۳ماهه دوم تا زمان زایمان، و درمان نوزاد برای ۶هفته پس از تولد، میزان انتقال در طی بارداری و حوالی زایمان را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.

عوامل تاثیر گذار بر احتمال انتقال مادری جنینی: