حذف غربالگری بارداری و تبعاتی که کل جامعه را درگیر می کند.

غربالگری بارداری یکی از غربالگری­های مهم در جوامع مختلف بوده و هدف آن شناسایی هرچه بیشتر ناهنجاری­های دوران جنینی است. شناسایی ناهنجاری­های ارثی و بیماری­های ناتوان­کننده در دوران جنینی موجب می­شود تا تعداد افراد معلول و دارای ناتوانی در جامعه کنترل شود. این موضوع به نفع خانواده­ها و سیستم بهداشت و درمان کشور است. در ادامه به بررسی انواع غربالگری در بارداری، نقش آن در سلامت جامعه و خطرات ناشی از حذف غربالگری می­پردازیم.

غربالگری بارداری چیست؟

غربالگری بارداری مجموعه­ای از آزمایش­ها و سونوگرافی دوران بارداری است که برای تمامی مادران باردار انجام می­شود تا جنین از نظر وجود برخی از بیماری­های ارثی و ناهنجاری­های جنینی، بررسی شده و از سلامت او اطمینان حاصل گردد. اگر مادر بارداری در این آزمایشات در دستۀ پرخطر قرار بگیرد، سایر آزمایشات تخصصی جهت تشخیص قطعی برای او انجام می­شود تا اقدام درمانی مناسب مانند سقط جنین صورت گیرد.

چرا غربالگری بارداری مهم است؟

در سال­های اخیر عوامل مختلفی از جمله بالا رفتن سن فرزندآوری، سکونت در شهرهای بزرگ، آلودگی هوا و تنش­های شغلی باعث افزایش احتمال ناهنجاری­های جنینی شده­اند. از طرفی آزمایشات تخصصی در زمینۀ پزشکی روی کار آمده­اند که می­توانند انواعی از اختلالات و بیماری­های مادرزادی را حتی قبل از تولد تشخیص دهند که این موضوع به نفع خانواده­ها و جامعه است.

اگر نوزادی با اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری­های مادرزادی متولد شود، تا سال­ها خودش و خانواده­اش دچار درد و رنج ناشی از بیماری هستند. هزینۀ مالی نگهداری از این دسته کودکان بسیار سنگین بوده و این قبیل هزینه­ها معمولا تحت پوشش بیمه قرار نمی­گیرند. به­علاوه هزینه ناشی از خدمات­دهی به این دسته افراد فشار زیادی به سیستم بهداشت و درمان کشور وارد می­کند. هزینه و فشاری که با چند آزمایش ساده میتوان از آن پیشگیری کرد.

نکتۀ مهم در زمینۀ غربالگری بارداری این است که افراد جامعه با سطح سواد اجتماعی و همچنین توان مالی متفاوت، برداشت­های مختلفی از این آزمایشات دارند. بسیاری از افراد به­خصوص در مناطق کمترپیشرفته آموزشی در این زمینه ندیده­اند و اهمیت موضوع را دست کم می­گیرند، به­طوری که اگر آزمایشات غربالگری بارداری اختیاری باشند، اقدام به انجام آن­ها نمی­کنند. پس وظیفۀ قانون­گذار و سیستم بهداشت و درمان است که قوانینی در زمینۀ انجام آزمایشات غربالگری در نظر بگیرد تا جامعه در آینده نسلی سالم­تر و شاداب­تر داشته باشد.

اگر آزمایشات غربالگری بارداری به­درستی انجام نگیرند و اختیار آن به جای سیستم بهداشت و درمان به دست تک­تک افراد بیفتد، بیماری­های ژنتیکی که به­راحتی قابل­تشخیصند یافت نمی­شوند و تعداد افراد ناتوان و کم­توان در جامعه افزایش پیدا می­کند که این موضوع تبعات فردی و اجتماعی خود را دارد.

چه بیماری­هایی در غربالگری بارداری تشخیص داده می­شوند؟

  • سندروم داون یا تریزومی ۲۱

از هر هزار تولد زنده یک نوزاد با سندروم داون متولد می­شود. سندروم داون با عقب­ماندگی ذهنی، اختلالات قلبی مادرزادی و اختلالات رشد همراه است. این بیماری در یک مرحله غربالگری با دقت بالای ۸۰ درصد و در دو مرحله غربالگری با دقت بالای ۹۰ درصد قابل­تشخیص است.

  • تریزومی ۱۸ یا سندروم پاتو
  • تریزومی ۱۳ یا سندروم ادوارد
  • نقایص لوله عصبی
  • سندروم ترنر
  • مشکلات ساختاری مانند تشکیل نشدن قلب جنین
rep 19 - حذف غربالگری بارداری و تبعاتی که کل جامعه را درگیر می کند.

آزمایش غربالگری بارداری چند مرحله دارد؟

غربالگری بارداری معمولا دو مرحله دارد اما ممکن است بسته به شرایط مادر و جنین و نتایج آزمایشات، این تعداد بیشتر شود.

غربالگری اول بارداری

غربالگری مرحله اول از ابتدای هفته یازدهم تا انتهای هفته سیزدهم قابل­انجام است. در این مرحله یک سونوگرافی و یک آزمایش خون برای مادر انجام می­شود. در مرحله اول غربالگری سن بارداری، وضعیت جنین، سندروم داون، تریزومی ۱۸ و تریزومی ۱۳ بررسی می­شوند.

در این مرحله بر اساس نتایج غربالگری، مادران باردار به سه دسته تقسیم می­شوند.

  • خطر بالا: این دسته از مادران باید مستقیما جهت آزمایشات تشخیصی مانند آمنیوسنتز مراجعه کنند.
  • خطر متوسط: در صورت وجود ریسک متوسط در غربالگری اول، انجام تست­های سکوئنشیال یا ترکیبی در غربالگری دوم ضرورت می­یابد.
  • خطر پایین: در این دسته از افراد، غربالگری سندروم داون پایان یافته و آزمایشات مرحله دوم غربالگری محدودتر می­شوند. این دسته، در واقع جواب خوب غربالگری بارداری محسوب می­شود.

غربالگری دوم بارداری

غربالگری مرحله دوم از ابتدای هفته ۱۵ تا هفته ۱۷ بارداری انجام شده و نقایصی مانند سندروم داون یا تریزومی ۲۱، تریزومی ۱۸ و نقایص لوله عصبی در آن مورد بررسی قرار می­گیرند. اگر در این مرحله پزشک به وجود بیماری خاصی شک کند، مادر را جهت انجام آزمایشات تشخیصی به مراکز مرتبط ارجاع می­دهد.

غربالگری مرحله سوم

این مرحله از غربالگری در صورتی انجام می­شود که در مراحل قبلی، نتایج طبیعی به دست نیایند. همچنین در مرحله سوم غربالگری بارداری مواردی مانند وضعیت رشد جنین، موقعیت جفت، وضعیت قرارگیری جنین و سلامت او بررسی می­گردند. این مرحله از غربالگری بارداری معمولا بعد از هفته ۳۰ بارداری انجام می­شود.

آزمایشات تشخیصی در دوران بارداری

اگر پس از انجام غربالگری اول و دوم، مادر در دستۀ خطر بالا قرار گیرد، انجام آزمایشات تشخیصی ضرورت می­یابد. از آزمایشات تشخیصی می­توان به آمنیوسنتز، بررسی پرزهای جنینی یا CVS و تست سلول­های جنینی در خون مادر یا NITP اشاره کرد. اگر پس از انجام این آزمایشات، وجود ناهنجاری­ها و بیماری­های جنینی به تشخیص قطعی رسید، اجازۀ سقط به مادر باردار داده می­شود.

rep 20 - حذف غربالگری بارداری و تبعاتی که کل جامعه را درگیر می کند.

غربالگری بارداری در ایران

در کشور ما غربالگری بارداری اجباری نیست اما پزشکان به مادران توصیۀ اکید می­کردند تا این آزمایشات را انجام دهند و در غیر این صورت مسئولیت تولد فرزندی با بیماری­های ذکرشده مانند سندروم داون بر عهدۀ خانواده بود و نه پزشک.

در حال حاضر، اقداماتی در راستای حذف غربالگری بارداری اجباری صورت گرفته است که دلیل مشخصی برای آن عنوان نشده است. حذف غربالگری بارداری نه­تنها موجب افزایش جمعیت سالم کشور نمی­شود، بلکه با ضررهای جبران­ناپذیری برای خانواده­ها، سیستم بهداشت و درمان و جامعه همراه است. ناگفته نماند که ضرر اصلی گریبان­گیر خانواده­هایی خواهد شد که در آینده فرزند بیمار خواهند داشت. این در حالی است که این اتفاق به­راحتی و با انجام چند آزمایش ساده قابل­پیشگیری است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا