انواع تشنج در کودکان

تشنج عبارت است از اختلال موقتی در مغز ،این اختلال دو عملکرد و خصوصیت دارد

۱: به صورت ناگهانی آغاز می شود

۲:غیر ارادی و غیر قابل کنترل است

تعاریف

تشنج (seizure)

حالتی ناشی از فعالیت فراوان غیر طبیعی نورون ها در کورتکس مغز است

اپی لپسی (epilepsy)

تکرار تشنج بدون علت زمینه ای

علایم تشنج

۱-کودک دچار اختلال هوشیاری شود یعنی اطرافیان را نشناسد ، متوجه زمان و مکان نباشد ،به صدا زدن شما پاسخ ندهد یا بیهوش روی زمین بیوفتد.

۲-حرکاتی غیر ارادی در اعضای بدن کودک ظاهر شود این حرکات ممکن است قسمتی از بدن یا تمام اعضا را درگیر کند . ممکن است کودک به شدت دست و پا بزند ، روی زمین بیوفتد ،سر و چشم های کودک به یک طرف بچرخد یا اینکه فقط یک دست یا یک پای کودک دچار حرکات تکان دهنده شدید شود و این حالت چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد معمولا این حملات کمتر از ۱۰ دقیقه طول می کشد.

۳-ممکن است کودک در زمان حمله کنترل ادرار خود را از دست بدهد.

۴-گاهی کودک بطور ناگهانی رفتاری غیر عادی نشان می دهد مثلا بدون آن که متوجه اطراف باشد، شروع به دویدن می کند .

۵-ممکن است کودک برای چند لحظه به نقطه ای خیره شده و در این مدت متوجه اطراف نباشد.

مغز در حال تشنج

در طول تشنج افزایش شدید سیگنال های الکتریکی عملکرد نرمال مغز را مختل می ند. تاثیر تشنجات بر روی عملکرد مغز وابسته به دو فاکتور است:

۱-مکان تشنج ، برای مثال :تشنج در قسمتی از مغز که حرکات را کنترل می کند ممکن است باعث بروز پرش بازو و یا پا شود .

۲- نوع تشنج، برای مثال :تشنجی که بیشتر مغز را درگیر نماید بر روی قسمتهای بیشتری از بدن موثر خواهد بود.

انواع تشنج

ژنرالیزه: درگیری هر دو نیم کره را در بر دارد که شامل مواردزیر است

۱-تونیک کلونیک(صرع بزرگ): این نوع شناخته شده ترین نوع صرع است و شخص هوشیاری خود را از دست داده و ممکن است زمین بخورد ، در این حالت بدن سفت و لخت می شود و شروع به لرزش می کند و بازوها و پاها پرشریتمیک دارد . بیمار ممکناست زبان خود را گاز بگیرد  و کنترل ادرار خود را از دست دهد .

۲-میوکلونیک :در این نوع تشنج پرش مختصری وجود دارد  و معمولا به صورت قرینه در هر دو طرف بدن رخ می دهد .

۳-ابسنس( صرع کوچک) : این تشنجات شامل از دست دادن هوشیاری است که علائمی مانند خیره شدن و پلک زدن چشم ها و حرکات متعدد گوش و لب ها را شامل می شود .

۴- آتونیک : در این نوع تشنج فرد تمام کنترل عضلات خود را از دست داده و سقوط می کند .

تشنجات کسترده نسبت به نوع محدوده اثرات بیشتری روی مغز می گذارند و در نتیجه تاثیر بیشتری نیز بر روی عملکرد بدن دارند . دربعضی از موارد تشنجات جزئی (partial) تبدیل به نوع گسترده می شوند.

جزئی (partial) یا فوکال: درگیری یک نیمکره را در بر دارد. یک تشنج جزئی با افزایش شدید سیگنال های الکتریکی و فرستادن آن ها از یک نقطه مغز شروع می شود . به این نوع تشنج نوع کانونی (focal)نیز گفته می شود . از یک نقطه مغز شروع می شود و سپس انتشار میابد . و دو نوع مختلف دارد :

۱-ساده که بدون تغییرهوشیاری است:با یک احساس یا علامت شرو ع می شود (حالتیبه نام اورا ممکن است که تغییر و تقویت حس چشایی یا بویایی یا مشکلات گوارشی و یا احساس ترس و ….. باشد . یا شامل حرکان پرش احساس سوزش یا توهم باشد . اما شخص هوشیار است و می داند که تشنج نزدیک است.

۲-پیچیده که همراه با تغییر هوشیاری است:این نوع هم ممکن است با اورا شروع شود و بیمار دچار کاهش سطح هوشیاری و خیرگی می شود و یا ممکن است دچار گیجی یا حرکات خود به خودی و غیر ارادی پشت سر هم شود مانند گزش ، پرش لب  و یا ممکن است دچار تغییرات شخیصتی و احساسی شود. شخص ممکن است هوشیار باشد اما آگاه به تشنج نباشد یا دچار کاهش سطح هوشیاری شود.

تب و تشنج

تشنج ناشی از تب شایع ترین نوع تشنج در کودکان است . حدود ۳ تا ۴ رصد کودکان با سن کمتر از ۶ سال دچار این نوع تشنج می شون . این نوع تشنج همیشه همرا تب بالا و در سنین ۶ ماهگی تا ۶ سالگی اتفاق می افتد  و به ندرت ممکن است بعد از ۶ سالگی نیز تکرار شود . ولی بیشترین شیوع آن در یک تا دو سال عمر است . که بیشتر به دلیل بروز عفونت های گوارشی، تنفسی و ادراری در این سنین است . از این رو در هر کودک مبتلا به تشنج ناشی از تب باید کانون تب مشخص و درمان شود .

معمولا تشنج در اولین ساعات بروز تب پدیدار شده و گاهی حتی والدی متجه تب کودک نمی گردند و پس از وقوع تشنج متوجه تب کودک می شوند . تشنج به صورت از دست رفتن ناگهانی هوشیاری ، قفل شدن فک ، سیاه شدن دور لب ، سفت شدن تمام بدن و به دنبال آن حرکاتی شبیه به دست و پا زدن بروز می کند . حمله تشنج معمولا کوتاه مدت بوده و در عرض ۱ تا ۲ دقیقه برطرف می شود . و به ندرت ممکن است حرکات تشنجی در یک طرف بدن و یا فقط در چشم ها باشد که در این موارد علامت خطرناکی است و نیاز به بررسسی بیشتری دارد هر چه تشنج در سنین پایین تر بروز کند احتمال تکرار آن بیشتر است .

آیا هر کودکی یک بار تشنج کند ، تا آخر عمر دچار حملات تشنج خواهد شد ؟

در سنین ۶ ماه تا ۵ سالگی مغز کودکان به افزایش درجه حرارت بدن حساس است در نتیجه ۳ تا ۴ درصد کودکان در این سنین با تب های شدید (بیش از ۳۸ درجه ) دچار تشنج می شوند . اکثریت کودکان بعد از سن ۵ سالگی دچار تشنج نمی شوند . شایع ترین سن برای تشنج ناشی از تب ۱۴ تا ۱۸ ماهگی است و زمان آن از چند ثانیه ت ۱۰ دقیقه طول می کشد و به ندرت تشنج ناشی از تب بیش از یکبار اتفاق می افتد .

اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج در زمان تب می شود به نکات زیر دقت فرمایید :

۱-هرگاه کودک شمابه علت سرماخوردگی یا هر عفونت دیگری دچار تب شدید شد حتما با استفاده از داروهای ضد تب و پاشویه با آب ولرم تب کودک را کاهش دهید .

۲-هیچگاه برای کاهش تب کودک از آسپرین استفاده نکنید .

۳-کودک را برای بررسی علت تب نزد پزشک ببرید .

۴-در صورتی که پزشک احتمال مننژیت را در کودکی بدهد کشیدن  مایع نخاع کودک جهت آزمایش و تشخیص بیماری ضروری است . در این زمینه با پزشک همکاری کنید .

۵-اگر کودک شما سابقه تب و تشنج دارد با نظر پزشک در زمان تب شدید علاوه بر استامینافن و پاشویه کردن کودک از داروی ضد تشنج به مقداری که پزشک دستور داده استفاده کنید تا از تشنج کودک پیشگیری شود .

۶-اگر بعد از تشنج کودک پزشک دستور داد تا کودک شما به مدت طولانی (حدود ۲ سال )از داروهای ضد تشنج استفاده کنید .

اگر کودک شما مبتلا به حملا تشنج بدون تب (صرع) است ه نکات زیر توجه کنید :

۱-کودک شما تا زمانی که پزشک دستور دهد باید داروی ضد تشنج مصرف کند .

۲- هیچگاه دارو را خود سرانه قطع نکنید یا مقدار آن را کاهش ندهید .

۳-کودکان مبتلا به حملات تشنج بدون تب (صرع) باید همواره مراقب شوند بدون آن که فعالیت جسمی ایشان محدود شود . در زمان انجام کارهای حساس مثل شنا یا استحمام حتما از نزدیک مراقب کودکتان باشید .

۴-در صورتی که کودکتان دچار حمله تشنج شد او را به پهلو بخوابانید جسم سفتی (چوبی یا چرمی یا پارچه ای )بین دندان های کودک بگذارید تا زبانش در اثر قفل شدن دندان ها آسیب نبیند . اطراف کودک را خلوت کنید و لباس های تنگ و زیور آلات را از گردن او باز کنید تا راحت تر نفس بکشد . در زمان تشنج هیچ ماده خوراکی یا آب را وارد دهان کودک نکنید و سریعا او را به بیمارستان برسانید .

درمان در منزل

۱-والدین در هنگام بروز تشنج خونسردی خود را حفظ کنند .

۲- کودک را به پهلو خوابانده و چنانچه در دهان او اده غذایی و یا ترشحی وجود دارد به آهستگی آن را خارج کنید .

۳- از پاشیدن آب به صورت یا تحریک کودک خودداری کنید .

۴- به هیچ عنوان سعی در باز کردن دهان کودک نشود ولی در صورت امکان یک شئ پلاستیکی نرم در بین دندان ها قرار گیرد تا از گازگرفتگی زبان جلوگیری شود

با استفاده از شیاف استامینافن و و کم کردن پوشش کودک درجه حرارت بدن کودک را کنترل کنید . در صورت لزوم از تن شویه با آب ولرم نیز میتوان استفاده کرد که در این مورد پنبه یا پارچه ای نرم آغشته به آب ولرم را به مدت یک ساعت در نواحی دور گردن ، زیر بغل و کشاله ران کشیده تا درجه حرارت بدن کودک به حد طبیعی برسد .

۵-در اکثر موارد تشنج در عرض کمتر از دو دقیقه خاتمه میابد ولی در صورت تداوم تشنج  می توان از شیاف دیازپام استفاده نمود. در این موارد شیاف دیازپام ۵میلی گرم در کودکان با وزن ۱۵ کیلوگرم ، و نوع ۱۰ میلی گرم در کودکان با وزن بالاتر از ۱۵ گیلوگرم موثر است . هرکودک در اولین حمله ی تشنج با تببایستی در بیمارستان بستری و بررسی شود . ولی در مورد کودکانی که سابقه تشنج در هنگام تب را دارند در صورت مراجعه به پزشک برای جست و جوی علت تب و درمان آن کافی است .

اقدامات در بیمارستان

۱-پس از ورود به بیمارستان در صورت ادامه تشنج تجویز دیازپام از طریق وریدی و یا مقعدی موجب کنترل تشنج خواهد شد . باید علت تب کودک مشخص گردد که شرح حال کودک همراه با معاینات دقیق به همراه آزمایشات در این مورد لازم می باشد . در سنین پایین گاهی علیرغم بررسی های فوق علت تب نامعلوم می ماند در این موارد حتما باید LP (گرفتن مایع نخاع) انجام شود . والدین بایستی توجه داشته باشند که بروز مننژیت از عفونت های خطرناک و پرعارضه در سنین خردسالی است که تنها راه تشخیص آن LP  است . درمان دیر رس مننژیت  منجر به عوارضی چون کری ، اختلال بینایی، عقب افتادگی ذهنی و اختلالات رفتاری می شود .

۲-از آنجایی که LP  عارضه ای ندارد و برخلاف نظر عوام منجر به فلجی نمی گردد لذا والدین باید با آرامش خاطر آن را بپذیرند.

پیش آگاهی

تشنج از تب خوش خیم بوده و عارضه ای به جای نمی گذارد مگر در مواردی که طول بکشد ، تکرار شود یا کودک معاینه عصبی غیر طبیعی داشته باشد که نیاز به استفاده از داروهای ضدشنج مثل فنوباربیتال یا سدیم والپورات به مدت ۱ تا ۳ سال دارد . در سایر موارد استفاده از تب بر ، دیازپام خوراکی و تنشویه هنگام بروز تب برای کودک کافیمی باشد . بنابر این تشنج ناشی از تب می تواند علامتی از یک بیماری جدی باشد که در صورت پیدا کردن علت تب و درمان آن پیش آگاهی خوب خواهد بود.

منبع : سایت زندگی سالم