بواسیر یا هموروئید: علل و درمان آن
بواسیر یا هموروئید به اتساع رگ‌های وریدی در مجرای مقعدی می‌گویند که به کنترل مدفوع کمک میکنند. آنها زمانی‌که متورم یا ملتهب می‌شوند همان بواسیر می‌شوند. آنها در حالت فیزیولوژیک خود مانند بالشتکی مرکب از مجرای سرخرگی-سیاهرگی و بافت همبند عمل میکنند.
یکی از شایع ترین بیماریهای معقد که اکثر پزشکان اعم از پزشکان عمومی، پزشکان داخلی، پزشکان اطفال، متخصصین علی الخصوص متخصصین زنان و جراحان عمومی با آن سر و کار دارند بیماری هموروئید بوده که نام دیگر آن بواسیر می باشد و در مناطق مختلف اسم های مختلفی دارد مثلاً در خوزستان به عنوان بیماری سردی از آن یاد میشود و معتقدند که این بیماری در قوای دیگر بدن چه از نظر حس حرکت و چه از نظر حس کارایی جنسی تاثیر منفی می گذارد.
به زبان ساده و اریس سیاهرگهای (وریدهای ) مخرج را بواسیر یا هموروئید گویند و واریس اتساع و گشاد شدن و پیچ در پیچ شدن سیاهرگهاست. هموروییدها جزء طبیعی از ساختمان مخرج هستند و به بسته شدن کامل مخرج در زمان استراحت سیستم اسفنکتری کمک می کنند و درمان تنها در صورتی ضرورت دارد که این بواسیرها مشکل ایجاد کرده باشند. خون که محتوای اکسیژن و مواد مغزی است توسط شریانها (سرخرگها) به مخرج می رسد وتوسط سیاهرگها (وریدها) به قلب باز می گردد. جهت گردش خون همیشه یکطرفه و در جهت فلش ها می باشد. اگر به هر دلیلی در سر راه بازگشت خون توسط سیاهرگها مانعی ایجاد شود به تدریج فشار داخل سیاهرگها افزایش یافته و این مسئله باید گشادی سیاهرگها و پیچ در پیچ شدن آنها ( یعنی واریس وریدهای مخرج که معادل هموروئید است) می شود. در مخرج دو شبکه وریدی داخلی و خارجی وجود دارد.
علل اصلی ایجاد بواسیر چیست ؟
یماری بواسیر یک علت مشخص ندارد و مجموعه ای از عوامل مختلف در ایجاد آن نقش دارند که اهم و اصلی ترین علت های بواسیر عبارتد از:
- زور زدن های مکرر و طولانی
- نشستن بیش از روی توالت جهت دفع مدفوع
- یبوست های مزمن و طول کشنده
- سابقه فامیلی بطوریکه بیماری در چندین فرد در یک خانواده دیده میشود
در واقع در صورتی که سه مورد ابتدایی موارد فوق را رعایت نماییم و شامل مورد ۴م نیز نباشیم می توان گفت احتمال ابتلا به این بیماری بواسیر به شدت کاهش خواهد داشت.
راه تشخیص بواسیر داخلی و خارجی چگونه است؟
در هر و مورد معاینه چشمی و دستی و در نهایت انوسکپی (دیدن داخل مقعد با دستگاه مخصوص) است اگر بیمار درد داشته باشد و تورم خارجی وجود داشته باشد بواسیر خارجی یا همان هموروئید ترومبوزه مطرح است هر چند بیماری های شقاق یا ابسه دور مقعد نیز باید رد شود. در مواردی که خونریزی حین دفع و بدون درد باشد بواسیر داخلی مطرح است که در موارد پیشرفته با بیرون زدن ضایعه موقع دفع همراه است. در بعضی موارد بیمار هم بواسیر داخلی وهم خارجی دارد.
درمان بیماری همورویید داخلی چگونه است؟
درمان بستگی به مرحله ای دارد که بیمار مراجعه میکند که بشرح زیر است:
- اگر بیمار در مراحل اولیه بیماری مراجعه نماید که علایم کمی مثل خارش و خونریزی کم دارد میتوان با درمان دارویی جلوی پیشرفت بیماری را گرفت. این درمان شامل تجویز پمادهای داخل مقعدى و تجویز لگن ابگرم و داروهای ملین یا نرم کننده مدفوع است. همچنین به بیمار توصیه میشود بصورت طولانی در توالت ننشیند و مصرف آب و فیبرهای غذایى خود را افزایش دهد متاسفانه اکثر بیماران در این مرحله جهت درمان مراجعه نکرده و اقدام به خوددرمانی و توصیه درمانی از دیگران میکنند و لذا با فرم پیشرفته مراجعه میکنند.
- اکثر بیماران در فاز پیشرفته که خونریزی شدید و بیرون زدن توده مراجعه میکنند که در این موارد فقط با کمک جراحی سنتی یا جراحی با لیزر میتوان به بیمار کمک کرد که در جراحی با لیزر نیاز به بستری و بیهوشی نبوده و بیمار از روز بعد میتواند بکار خود بازگردد و پروسه بهبود سریعتر است. بعضی فکر میکنند که لیزر فقط در موارد اولیه قابل استفاده است در صورتیکه اینطور نبوده و در مراحل خیلی پیشرفته( همورویید درجه ٣ و۴) نیز قابل استفاده است البته بشرطی که توسط پزشکی با تجربه استفاده شود.
دلایل رایج ابتلا به بیماری بواسیر
علت دقیق بواسیر ناشناخته است. برخی عوامل که احتمال نقش‌آفرینی دارند عبارتند از:
- روش‌های نامنظم دفع (یبوست یا اسهال)، کمبود تمرینات بدنی
- افزایش فشار درون‌شکمی (کشیدگی طولانی‌مدت، آب‌آوردگی شکم، توده درون‌شکمی، یا بارداری)
- ژنتیک
- نبودِ دریچه درون رگ‌های بواسیری
- افزایش سن
- زور زدن موقع اجابت مزاج
- نشستن طولانى مدت در توالت
- افزایش سن ، کم‌شدن توان عضلانی در سنین بالا
- عوامل ارثى
- حاملگى
- وارد آمدن فشار مکرر به سیاهرگهای مقعد یا راست روده
- عوامل افزایش دهنده خطر
- رژیم غذایی بدون فیبر ، مصرف غذاهاى کم فیبر، عدم استفاده از میوه جات و سبزیجات، مصرف الکل و…
- نشستن یا ایستادن به مدت‌طولانی ، تحرک کم
- بالا بردن فشار خون در سیستم سیاهرگی دستگاه گوارش
- چاقی
- لواط
- جراحی راست روده یا پارگی مجرای تناسلی به هنگام زایمان و دوختن آن
- بیماری کبدی
- سرطان روده بزرگ
