متوپرولول چیست ؟ موارد مصرف و عوارض جانبی آن
متوپرولول یک بتا بلاکر است که بر قلب و گردش خون (جریان خون از طریق شریان‌ها و رگ‌ها) تأثیر می‌گذارد. این دارو با شل کردن رگ‌های خونی و کاهش سرعت ضربان قلب، باعث بهبود جریان خون و کاهش فشار خون می‌شود. متوپرولول به صورت قرص تهیه می‌شود و فقط با نسخه می‌توان آن را خریداری کرد. این دارو به صورت آمپول نیز وجود دارد، اما تزریق آن معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود.
متوپرولول با مهار پیام‌های ارسالی از اعصاب به قلب، فعالیت قلب را آهسته می‌کند. این دارو با مهار کردن نواحی کوچکی (به نام گیرنده‌های بتا-آدرنرژیک) از قلب که پیام عصبی را دریافت می‌کند عمل می‌نماید. این مکانیسم سبب می‌شود تا قلب آرام‌تر و با شدت کمتری بزند. این روند، برای کاهش فشار درون رگ‌ها در شرایطی که فرد به افزایش فشار خون مبتلا است بسیار مفید بوده و از تپش‌های سریع غیر طبیعی (آریتمی) پیشگیری می‌کند. به دلیل اینکه در این شرایط قلب انرژی کمتری مصرف می‌کند سبب می‌شود تا بیماران مبتلا به آنژین صدری درد کمتری در ناحیه قفسه سینه تحمل کنند. متوپرولول می‌تواند در سکته‌های قلبی برای محافظت از قلب نیز مؤثر باشد.
متوپرولول همچنین برای کاهش علائم فیزیکی اضطراب نظیر تپش سریع قلب و رعشه دست و پا نیز تجویز می‌شود. این علائم در پرکاری تیروئید نیز قابل مشاهده است. متوپرولول به سرعت این نوع علائم را کاهش می‌دهد. این داروی مهار کننده بتا به طور رایج برای پیشگیری از میگرن نیز تجویز می‌شود. متوپرولول برای افرادی که دچار میگرن هستند و سایر داروها برایشان مناسب نبوده است مفید می‌باشد.
عوارض قرص متوپرولول
قرص خوراکی متوپرولول می تواند عوارض جانبی خاصی را ایجاد کند.
عوارض جانبی متداول تر متوپرولول
عوارض جانبی شایع تر که می توانند به دلیل استفاده از قرص متوپرولول رخ دهند، شامل موارد زیر هستند:
- خستگی
- سرگیجه
- اسهال
- یبوست
- مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس، سرفه و خس خس سینه
- کاهش ضربان قلب (پایین آمدن تپش های قلبی از مقدار طبیعی)
- کاهش میل جنسی
- ضایعات پوستی (راش)
اگر این عوارض خفیف باشند، ممکن است بعد از چند روز یا چند هفته خود به خود برطرف شوند. اگر آن ها شدیدتر بودند یا از بین نرفتند، با پزشک خود صحبت کنید.
عوارض جانبی جدی متوپرولول
اگر به عوارض جدی دچار شدید با پزشکتان تماس بگیرید. اگر علائمی داشتید که احساس میکردید تهدید کننده حیات شما هستند یا اگر احساس کردید نیاز به رسیدگی اورژانسی دارید با اورژانس تماس بگیرید. عوارض جدی شدید و علائم آن ها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
فشار خون پایین
علائم آن می توانند شامل موارد زیر باشند:
- سرگیجه شدید
- احساس سبکی سر
- غش کردن
سردی دست ها و پاها
- دست ها و پاهایی که سرد شده باشند، ممکن است دردناک شوند.
ضربان قلب خیلی آهسته (برادیکاردی شدید)
علائم آن می توانند شامل موارد زیر شوند:
- احساس ضعف
- راه رفتن، ورزش کردن و بالا رفتن از پله ها با دشواری همراه است.
- خستگی بیش از حد
- تنگی نفس (نفس کشیدن دشوار است یا اینکه نفس‌ها کوتاه و سطحی هستند)
- احساس گیجی و سبکی در سر
- از هوش رفتن یا سنکوپ
خستگی شدید
علائم آن می توانند شامل موارد زیر باشند:
- احساس خستگی بیشتر از معمول
- خستگی که هر روز شدیدتر می شود.
افسردگی شدید
علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:
- احساس غمگینی یا اضطراب متداوم
- احساس ناامید بودن یا بی ارزش بودن
- عدم علاقه به کارهایی که قبلا از آن ها لذت می برده اید
- پرخوری یا خیلی کم خوری
- مشکلات تمرکز
موارد مصرف متوپرولول
از متوپرولول برای درمان آنژین (درد قفسه سینه) و فشار خون بالا استفاده می‌شود. همچنین، برای کاهش خطر مرگ یا نیاز به بستری شدن در نارسایی‌های قلبی نیز از این دارو استفاده می‌شود. تزریق متوپرولول در مرحله اولیه حمله قلبی برای کاهش خطر مرگ استفاده می‌شود.
متوپرولول متعلق به گروهی از داروها بنام مسدود کننده بتا است.
موارد مصرف آن عبارت است از:
- درمان فشار خون بالا
- درمان بیماری‌هایی که باعث ضربان قلب نامنظم می‌شوند
- پیشگیری از بیماری‌های قلبی، سکته‌های قلبی و مغزی در آینده
- پیشگیری از درد قفسه سینه ناشی از آنژین
- پیشگیری از میگرن
اگر بیش از حد هورمون تیروئید در بدن وجود داشته باشد (تیروتوکسیکوزیس)، متوپرولول می‌تواند به کاهش علائم شما کمک کند. معمولاً آن را همراه با داروهای درمان پرکاری تیروئید مصرف می‌کنند. متوپرولول می‌تواند توسط بزرگسالان بالای ۱۸ سال مصرف شود.
چه کسی نمی‌تواند متوپرولول را مصرف کند؟
متوپرولول برای همه مناسب نیست. بنابراین اگر موارد زیر در شما وجود دارد، قبل از شروع مصرف این دارو با دکتر خود صحبت کنید:
- در گذشته واکنش آلرژیک به متوپرولول یا هر داروی دیگری داشته‌اید
- فشار خون شما پایین یا ضربان قلب شما کند است
- بیماری ریه یا آسم شدید دارید
- اسیدوز متابولیک دارید- هنگامی که اسید زیادی در خون شما وجود دارد
- به تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) مبتلا هستید- متوپرولول ممکن است تشخیص علائم هشدار دهنده هورمون تیروئید زیاد در بدن شما را دشوارتر کند (تیروتوکسیکوز)
- مشکلات شدید گردش خون در اندام شما (مانند پدیده رینود) وجود دارد، که ممکن است انگشتان دست و انگشتان پای شما دچار خارش یا سوزش شود یا رنگ پریده شود یا رنگ آبی روشن به خود بگیرد
- یک مشکل کبدی دارید
چه مقدار متوپرولول باید مصرف کنم؟
میزان مصرف شما به نوع قرص تجویز شده برای شما و دلیل مصرف آن بستگی دارد.
- برای فشار خون بالا: آزادسازی استاندارد – ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز؛ آهسته رهش – ۲۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز
- برای درد قفسه سینه (آنژین): آزادسازی استاندارد – ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم دو تا سه بار در روز؛ آهسته رهش – ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز
- برای ضربان قلب نامنظم (آریتمی): آزادسازی استاندارد – ۵۰ میلی‌گرم ۲ تا ۳ بار در روز
- برای پیشگیری از میگرن: آزادسازی استاندارد – ۵۰ میلی‌گرم ۲ تا ۴ بار در روز یا ۱۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز
- برای هورمون تیروئید بیش از حد (تیروتوکسیکوز): آزادسازی استاندارد – ۵۰ میلی‌گرم ۴ بار در روز
مصرف متوپرولول در بارداری و شیردهی
- مصرف متوپرولول در دوران بارداری: استفاده از متوپرولول در دوران بارداری توصیه نمی شود. در صورت نیاز بهتر است کمترین دوز متوپرولول تجویز شود و مصرف متوپرولول حداقل دو تا سه روز قبل از زایمان قطع گردد. مطالعات حیوانی کاهش بقای نوزاد را نشان داده است اما داده های کنترل شده ای در مورد مصرف متوپرولول در بارداری انسان در دست نیست.
- مصرف متوپرولول دردوران شیردهی: یک نوزاد شیر خواری که در روز یک لیتر شیر استفاده می کند کمتر از یک میلی گرم متوپرولول دریافت می کند. بهتر است در دوران شیردهی از متوپرولول استفاده نشود.
توجهات پزشکی – پرستاری
- در حین درمان با متوپرولول عملکرد کبد و کلیه باید بررسی شود.
- در تجویز آمپول متوپرولول مانتیورینگ مداوم ECG ضرورت دارد.
- هر چهار ساعت یک بار باید علائم حیاتی به خصوص نبض و فشار خون را بررسی کنید.
- نبض اپیکال و رادیال را مقایسه کنید. نبض کمتر از ۵۰ بار در دقیقه را گزارش کنید.
- وزن، ادم و میزان ورود و خروج مایعات را در طول درمان با متوپرولول بررسی کنید.
- در طول درمان با متوپرولول ادم اندام تحتانی را گزارش نمایید.
- مصرف متوپرولول می تواند اندکی بر نتیجه آزمایشگاهی مقدار کلسترول تاثیر بگذارد.
- بهتر است قرص متوپرولول به طور روزانه در زمان مشخصی مصرف شود.
- مصرف متوپرولول می تواند علائم هایپرتیروئیدیسم را بپوشاند.
- در طول درمان با متوپرولول پوست و غشا مخاطی را به لحاظ هیدراسیون بررسی کنید.
- متوپرولول را هنگام خواب تجویز کنید.
- برای تزریق وریدی آمپول متوپرولول، داروی رقیق نشده را در مدت یک دقیقه در سه دوز با فواصل ۲.۵ دقیقه تجویز کنید.
- برای تجویز قرص متوپرولول باید حداقل ۱۵ دقیقه از تزریق وریدی آمپول متوپرولول گذشته باشد.
توجهات بیمار – خانواده
- متوپرولول را مطابق دستور پزشک استفاده کنید.
- از افزایش دوز یا قطع ناگهانی متوپرولول اجتناب کنید. قطع ناگهانی متوپرولول می تواند سبب تشدید آنژین شده و ریسک حمله قلبی را افزایش می دهد.
- متوپرولول را بلافاصله بعد از غذا استفاده کنید.
- از مصرف سایر داروهای بدون نسخه، ضد فشار خون، بتا بلاکرها همزمان با متوپرولول پرهیز کنید.
- در طول درمان با متوپرولول مصرف سیگار و الکل را ترک و مصرف نمک را محدود کنید. الکل می تواند عوارض جانبی متوپرولول را افزایش دهد.
- علاوه بر استفاده از متوپرولول به برنامه غذایی، ورزش و کنترل وزن توجه کنید.
- برای کاهش افت فشار وضعیتی متوپرولول را قبل از خواب استفاده کنید و از تغییر وضعیت ناگهانی پرهیز کنید.
- نشانه های نارسایی احتقانی قلب (ادم انتها، سرفه، خس خس، افزایش وزن) را گزارش کنید.
- روش صحیح کنترل نبض و فشار خون را بیاموزید.
شرایط نگهداری داروی متوپرولول
- دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
- دارو را در جایی خشک و خنک و به دور از گرما و تابش نور مستقیم نگه دارید.
متوپرولول به طور کلی بسیار ایمن هست، اگر به طور ناگهانی مصرف آن را متوقف کنید، ممکن است دچار مشکل شوید. قطع ناگهانی مسدود کننده های بتا می تواند منجر به بدتر شدن درد قفسه سینه ، افزایش فشار خون و حمله قلبی شود.
فشار خون پایین می تواند خطر سکته های مغزی و قلبی را کاهش دهد. متوپرولول همچنین برای درمان درد شدید قفسه سینه (آنژین) استفاده می شود و خطر حملات قلبی مکرر را کاهش می دهد. این دارو به افرادی که قبلاً دچار حمله قلبی شده اند ، داده می شود. علاوه بر این ، از متوپرولول برای درمان بیماران مبتلا به نارسایی قلبی استفاده می شود.
